Laaggradige ontstekingen: De nieuwste inzichten

| Remko Kuipers PhD

Wat is een laaggradige ontsteking eigenlijk? Hoe ontstaat het? Wat zijn de gevolgen? En wat doe je eraan? Op het kPNI-congres in Antwerpen geef ik vanuit mijn specialisaties evolutionaire geneeskunde en hart- en vaatziekten antwoord op al deze vragen. Hierbij alvast een voorproefje.

Het gaat goed met ons: we worden gemiddeld steeds ouder. Maar ondertussen kampen we in toenemende mate met welvaartsziekten. Veel van deze ziekten zijn ouderdomsziekten die op steeds jongere leeftijd al toeslaan. Bovendien zijn in de meeste Westerse landen hart- en vaatziekten doodsoorzaak nummer één geworden. Hoe is dat mogelijk in onze welvaartsmaatschappij?

Usual suspects en innocent bystanders

Het werd altijd aangenomen dat de belangrijkste risicofactoren voor hart- en vaatziekten bestaan uit roken, suikerziekte, hoge bloeddruk, overgewicht, stress, vet eten, cholesterol en weinig lichaamsbeweging. De usual suspects dus.

Inmiddels wordt steeds duidelijker waarom sommige van deze risicofactoren het risico op hart- en vaatziekten daadwerkelijk beïnvloeden, terwijl andere beter als innocent bystanders gezien kunnen worden. Dit onderscheid kun je alleen maken als je meer weet over de rol van laaggradige ontstekingen. 

Laaggradige ontstekingen zijn, zoals het woord al zegt, een lichte vorm van ontsteking. Het komt voort uit een activatie van het lokale immuunsysteem. In tegenstelling tot een gezonde ontstekingsreactie, gaat een laaggradige ontsteking niet meer ‘uit’ en blijft problemen veroorzaken.

Belangrijkste nieuwe risicofactor

Bekende prikkels die voor laaggradige ontstekingen zorgen, zijn bijvoorbeeld sigarettenrook, stress, glucose en verzadigd vet (lipopolysacharide, LPS).  En wie denkt dat het allemaal wel niet zo’n vaart zal lopen, heeft het mis.

Op dit moment is de laaggradige ontsteking de belangrijkste in opkomst zijnde risicofactor voor welvaartsziekten. Veel van de afzonderlijke risicofactoren die ik hierboven al noemde – zoals overgewicht en verhoogd cholesterol – blijken in feite te zorgen voor laaggradige ontstekingen, of er juist een gevolg van te zijn.

Inmiddels worden ook steeds meer factoren binnen onze levensstijl gevonden die daaraan bijdragen. Deze inzichten helpen ons om de puzzel rondom hart- en vaatziekten langzaam op te lossen. Laaggradige ontstekingen zijn daarbij het sleutelstuk.

Eye-opener op het gebied van cholesterol

Dat laaggradige ontstekingen zo’n grote impact hebben op onze gezondheid, is nog niet bij iedereen bekend. Bij hart- en vaatziekten denken de meeste mensen immers direct aan hun cholesterol. Een hoog cholesterol is immers ongezond? Of was nou alleen het slechte LDL-cholesterol ongezond, terwijl het goede HDL-cholesterol juist beschermt tegen hart- en vaatziekten?

Helaas is het niet zo eenvoudig. Ons cholesterol blijkt beïnvloed  te worden door laaggradige ontstekingen. Deze ontstekingen kunnen ervoor zorgen dat zelfs ons goede HDL-cholesterol ongezond wordt! Is dat een eye-opener? Tijdens het kPNI-congres in Antwerpen vertel ik u meer over de nieuwste inzichten op dit gebied. Maar het is niet het enige wat u moet weten.

Recent onderzoek toont aan dat ook natriumzout zorgt voor laaggradige ontstekingen, via het zogenaamde afschudden van de glycocalyx. Dit afschudden zorgt bovendien voor het stijgen van de bloeddruk. Een hoge bloeddruk is een bekende risicofactor voor hart- en vaatziekten. Het onderzoek toont dus nogmaals het risicoverhogende effect van het eten van te veel natriumzout aan. Maar het besef dat dit proces vooral stoelt op laaggradige ontstekingen verandert de manier waarop we ermee om moeten gaan ingrijpend. 

Wat zijn de gevolgen en wat kunnen we eraan doen?

Gevolgen van laaggradige ontsteking variëren van kanker en auto-immuunziekten tot hoge bloeddruk en aderverkalking. Hieruit komen hart- en vaatziekten voort. Als we begrijpen hoe laaggradige ontstekingen tot stand komen, kunnen we als gezondheidsprofessionals pas effectief aan preventie werken. Daarmee voorkomen we dat we op steeds jongere leeftijd met de gevolgen ervan geconfronteerd worden.

Tijdens het kPNI congres in Antwerpen op 26 november geef ik mijn presentatie “Inflammatie als gemene deler van hart- en vaatziekten: de nieuwste inzichten”. Ik nodig u van harte uit om uw horizon te komen verbreden. 

Heeft u zich nog niet ingeschreven voor het kPNI-congres in Antwerpen op 26 november 2016? Er zijn nog enkele plaatsen beschikbaar, dus wees er snel bij! Inschrijven kan hier.