Verband vitamine D en risico op MS

Er tekent zich een steeds duidelijker verband af tussen de ontwikkeling van multiple sclerose en hypovitamine D. Uit groot opgezet onderzoek gepubliceerd in Neurology blijkt nu dat elke 50 nmol/l meer vitamine D in het bloed het risico op MS met 39 procent verlaagt.

Nieuw onderzoek naar bloedwaarden bij meer dan 800.000 Finse vrouwen laat zien dat het gehalte vitamine D in het bloed een goede voorspeller kan zijn voor het risico om MS te ontwikkelen [1].

Het verband tussen vitamine D en MS

Er wordt al langer een verband gesuggereerd tussen de vitamine D-status en het optreden van MS [2]. Helaas waren in het verleden de studies te klein opgezet of onvoldoende secuur uitgevoerd om er harde conclusies aan te verbinden [3]. De afgelopen jaren zijn er echter steeds meer puzzelstukjes op hun plaats gevallen.

In 2016 bleek bijvoorbeeld dat kinderen van vrouwen die vroeg in de zwangerschap een vitamine-D-tekort hadden, op volwassen leeftijd een grotere kans liepen op het ontwikkelen van MS [4]. In hetzelfde jaar bleek bovendien dat baby’s die geboren worden met een lagere vitamine-D-status een groter risico lopen dit later in hun leven te ontwikkelen, dan baby’s met een hogere vitamine-D-status [5].

Nu blijkt uit groot opgezet onderzoek dat de bloedwaarde vitamine D waarschijnlijk een goede voorspeller is voor het risico op MS. Het onderzoek is verschenen in het hoog aangeschreven online vakblad Neurology.

Meer weten over bloedwaarden? Volg dan onze cursus Bloedwaardentesten.

Meer dan 800.000 bloedmonsters

Voor het onderzoek gebruikten de wetenschappers bloedmonsters van meer dan 800.000 Finse vrouwen. Deze bloedmonsters waren afgenomen in het kader van prenataal onderzoek. Vervolgens identificeerden de onderzoekers ongeveer 1000 vrouwen die gemiddeld negen jaar na het afgeven van een bloedmonster de diagnose MS kregen. Deze bloedwaarden werden vergeleken met die van ongeveer 2000 vrouwen die de ziekte niet kregen.

Een deficiëntie definieerden ze als een bloedwaarde van minder dan 30 nmol/l. Insufficiëntie werd op 30 tot 49 nmol/l gezet. Een gehalte van 50 nmol/l of hoger behandelden ze als voldoende. Verderop lees je meer over de wenselijke gehaltes binnen de orthomoleculaire praktijk.

Overtuigende resultaten

De onderzoekers zagen dat elke 50 nmol/l verhoging van de bloedwaarde vitamine D het risico op de ontwikkeling van MS in het latere leven liet dalen met 39 procent. Daarbij hadden vrouwen met een deficiëntie een 43 procent grotere kans op het ontwikkelen van MS dan vrouwen met voldoende hoge gehaltes, en 27 procent meer kans dan vrouwen met insufficiëntie.

"Onze studie, waarbij een groot aantal vrouwen betrokken was, suggereert dat correctie van vitamine-D-deficiëntie bij jonge vrouwen en vrouwen van middelbare leeftijd mogelijk het risico op de ontwikkeling van MS kan verlagen”, aldus de onderzoekers.

Interessant natuurlijk voor de gezondheidspraktijk, maar welk werkingsmechanisme schuilt daar eigenlijk achter?

Ontstekingsbevorderende cytokines

Vitamine D remt mogelijk langs verschillende wegen het ontstaan van diabetes type 1, chronische darmontsteking en MS [6]. Daarbij zijn waarschijnlijk pro-inflammatoire cytokinen betrokken.

Hypovitaminose D wordt in verband gebracht met een verhoging van pro-inflammatoire cytokinen en afname van de anti-inflammatoire cytokinen. Een dergelijke situatie wordt in verband gebracht met afbraak van de myelineschede [7]. Deze ‘isolatielaag’ rond de neuronen zorgt ervoor dat de elektrische signalen sneller kunnen voortbewegen en niet gaan lekken naar de omliggende weefsels. Doen ze dit wel, boeten ze in aan snelheid en wordt informatie minder efficiënt vervoerd. Wanneer de myelineschede steeds verder beschadigd raakt, leidt dit uiteindelijk tot de bekende motorische stoornissen die je ziet bij MS, maar bijvoorbeeld ook bij parkinson.

Vitamine D blijkt ervoor te zorgen dat er onder andere meer anti-inflammatoire cytokinen worden geproduceerd. Dit zou er weer voor kunnen zorgen dat de myelineschede niet meer versneld wordt afgebroken (tijdens het leven treedt er natuurlijk altijd wel enige degradatie op).

Vitamine D bij jagers-verzamelaars

De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid in Nederland is gebaseerd op de handhaving van een bloedwaarde van gemiddeld 30 nmol/L. Dit balanceert op de rand van wat de onderzoekers in Neurology insufficiënt noemen, dus maar ternauwernood deficiënt en al helemaal niet voldoende. Erger is nog, dat veel mensen die 30 nmol/l al niet halen.

Noordelijke stadsbewoners – dus niet alleen in Nederland, maar wereldwijd – zitten gemiddeld op 20 nmol/L. Vergelijk dat eens met jagers-verzamelaars rond de evenaar: zij hebben een vitamine D3-gehalte in het bloed van rond de 115 nmol/L. Natuurlijke gehaltes zijn dus bijna zes keer zo hoog als die van stadsbewoners. Het blijkt overigens ook dat MS veel vaker voorkomt in noordelijk gelegen gebieden en daar ook eerder in het leven aanvangt [8].

Orthomoleculair wordt om diverse redenen een bloedwaarde van op zijn minst 80 nmol/L geadviseerd. Noch de ADH, noch het suppletieadvies van de Gezondheidsraad is daarvoor toereikend. Per cliënt en aandoening zijn veel verschillen, maar doseringen liggen minimaal op 45-50 mcg per dag om 80 nmol/L te bereiken.

Is te veel vitamine D slecht?

Men zou eerder moeten waken voor een vitamine-D-tekort, dan voor een overschot. Vitamine D heeft pas toxische effecten bij serumwaarden van 250 nmol calcidiol per liter of meer [9]. Dergelijke waarden worden pas bereikt bij chronisch gebruik van meer dan 10.000 IE (250 µg) vitamine D per dag, honderdmaal de huidige aanbevolen dagelijkse hoeveelheid voor volwassenen.

Bronnen

[1] Ruth A.M., Beck C.A., Preventing multiple sclerosis, Neurology 10.1212/WNL.0000000000004506, Published online before print September 13, 2017

[2] Munger KL, Levin LI, Hollis BW, et al. Serum 25-hydroxyvitamin D levels and risk of multiple sclerosis. JAMA. 2006;296(23):2832-8.

[3] Brown SJ. The role of vitamin D in multiple sclerosis. Ann Pharmacother. 2006;40(6):1158-61. 

[4] Munger KL, et al., Vitamin D Status During Pregnancy and Risk of Multiple Sclerosis in Offspring of Women in the Finnish Maternity Cohort, JAMA Neurol. Published online March 7, 2016.

[5] Nete Munk Nielsen, Kassandra L. Munger, Nils Koch-Henriksen, David M. Hougaard, Melinda Magyari, Kristian T. Jørgensen, Marika Lundqvist, Jacob Simonsen, Tine Jess, Arieh Cohen, Egon Stenager, Alberto Ascherio. Neonatal vitamin D status and risk of multiple sclerosis. Neurology, 2016; 10.1212/WNL.0000000000003454

[6] Pierrot-Deseilligny, C., & Souberbielle, J.-C. (2010). Is hypovitaminosis D one of the environmental risk factors for multiple sclerosis? Brain?: a journal of neurology, 133(Pt 7), 1869-88. doi:10.1093/brain/awq147

[7] Manuscript, A. (2009). NIH Public Access. Neuroscience, 1119-1147. doi:10.1100/tsw.2008.140.Cytokines

 [8] Tao C, Simpson S, Jr, van der Mei I, Blizzard L, Havrdova E, Horakova D, Shaygannejad V, Lugaresi A, Izquierdo G, Trojano M, and others. 2016. Higher latitude is significantly associated with an earlier age of disease onset in multiple sclerosis. J Neurol Neurosurg Psychiatry.

[9] http://www3.naturafoundation.nl/monografie/vitamine_D.html