Atherosclerose mogelijk veroorzaakt door orale flora

Vet en cholesterol werden lange tijd gezien als voornaamste boosdoeners bij atherosclerose. Nieuw onderzoek laat echter zien dat dit waarschijnlijk niet het geval is. We zouden vooral de mondbacteriën moeten vrezen die lichaamsvreemde vetzuren aanmaken.

Lange tijd werd aangenomen dat atherosclerose – de vorming van plaques in de bloedbaan – werd veroorzaakt door vette, cholesterolrijke voeding. Het onderzoek dat daar tot nu toe naar is gedaan, bevestigt dit echter niet. Het blijkt namelijk dat hartziekte niet vaker voorkomt bij mensen die veel eieren, roomboter, vlees en vette vis eten. Maar wat is dan wel de oorzaak van plaquevorming?

Orale bacteriën. Er zijn inmiddels veel aanwijzingen dat ze niet alleen een rol van betekenis spelen in de mond, maar dat ze ook een systemisch effect hebben. Zo laten epidemiologische studies zien dat er een significante relatie is tussen parodontitis en chronische ziekten als diabetes type II en hart- en vaatziekten [1]. Nieuw onderzoek laat zien dat ook atherosclerose mogelijk wordt veroorzaakt door bacteriën in de mond [2]. De vetten die ze produceren komen in het lichaam terecht en veroorzaken daar problemen.

Lees ook: Cholesterolhypothese onderuit bij ouderen en Verzadigd vet is niet slecht  

Plaque in de massaspectrometer

De onderzoekers bestudeerden atherosclerotische plaques met een massaspectrometer. Daarin vonden ze  vetzuren met een onbekende chemische ‘handtekening’. De vetten hadden vertakte ketens en oneven aantallen koolstofmoleculen. Dit komt bij zoogdieren zelden voor, dus ze konden niet afkomstig zijn uit dierlijke vetten. Maar waar kwamen ze dan wel vandaan?

De vetzuren bleken afkomstig van orale bacteriën, genaamd Bacteroïdetes. Deze bacterie wordt ook gevonden bij tandvleesproblemen en paradontitis. De vetzuren die deze bacteriën produceren, komen in de bloedbaan terecht. Het immuunsysteem op de vaatwand herkent ze niet omdat ze lichaamsvreemd zijn. Het immuunsysteem reageert daarop dus met een ontstekingsreactie. Maar dat is nog niet alles.

De onderzoekers ontdekten dat we een enzym in ons lichaam hebben dat in staat is deze vetten om te zetten in bouwstoffen voor moleculen die de ontstekingsreactie verder versterken. De lichaamsvreemde vetzuren veroorzaken dus niet alleen ontstekingen aan de vaatwand, maar zorgen er bovendien indirect voor dat de immuunreactie in de hoogste stand gaat. Doordat Bacteroïdetes voortdurend vetzuren blijft produceren, blijft de ontstoken atherosclerotische plaque ook voortdurend laaggradig actief.  

Orale probiotica

Het onderzoek onderstreept dat een goede mondhygiëne meer is dan alleen goed poetsen en flossen. Er moet ook gezorgd worden voor een gunstige bacteriële omgeving waarin Bacteroïdetes niet goed kan overleven. Recente onderzoeken laten zien dat specifieke probiotische bacteriën een gunstig effect hebben op de mondflora en een inhiberende werking op orale pathogenen. In het bijzonder lactobacillen lijken in staat te zijn de symbiose van het microbiële ecosysteem in de mond te herstellen en/of te handhaven. Een dergelijke interventie lijkt op dit moment effectiever dan het verwijderen van vet en cholesterol uit de voeding bij de preventie, beheersing en behandeling van atherosclerotische plaques in het bloedvatenstelsel.

Lees ook de monografie ‘Orale probiotica’  

Bronnen

[1] Monografie orale probiotica, naturafoundation.nl/monografie/orale_probiotica.html

[2] Reza Nemati et al, Deposition and hydrolysis of serine dipeptide lipids of Bacteroidetes bacteria in human arteries: relationship to atherosclerosis, Journal of Lipid Research (2017).