Dopamine helpt mogelijk bij stressbeheersing

Gevangenschap verminderde bij huismussen de dopaminereceptoren, toont deze studie aan. Dit maakte de vogels stressgevoeliger. De uitkomst van deze studie kan wellicht helpen om stress-gerelateerde aandoeningen bij mensen te behandelen.

Dopamine is een neurotransmitter, die in de hersenen het belonings- en pleziercentrum beïnvloedt, en belangrijk is voor cognitieve functies als leren en geheugen. Tevens zorgt dopamine ervoor dat je gecoördineerd kunt bewegen. Bovendien is bepaald gedrag aan dopamine gerelateerd, zoals creativiteit, doorzettingsvermogen, besluitvaardigheid en muzikaliteit.

Een belangrijke neurotransmitter dus. Deze studie van Louisiana State University laat bovendien zien dat dopamine bij huismussen helpt om veerkrachtig te reageren op stress. Uit het onderzoek kwam naar voren dat bij huismussen een bepaald type dopaminereceptoren tijdens gevangenschap verminderde, en dat het stress-gerelateerde gedrag onder de vogels toenam. De studie is gepubliceerd in Nature's Scientific Reports. [1]

PET-scans en observatie

In deze studie gebruikten de onderzoekers PET-scans (Positron Emission Tomography) om de aantallen dopaminereceptoren in huismussen te berekenen. Bovendien volgden de onderzoekers de veranderingen in het gewicht en hormoonniveaus van de vogels, en observeerden zij via een videocamera hun gedrag in gevangenschap. De vogels werden gescand toen zij naar het lab waren gebracht, en vier weken later opnieuw.

Afname D2-dopaminereceptoren

De onderzoekers ontdekten dat bij de vogels de dopaminereceptoren van het type D2 gedurende hun gevangenschap verminderden, wat ertoe leidde dat ze minder stressbestendig werden. Hoe groter de afname van de dopaminereceptoren, hoe meer angst-gerelateerd gedrag zij vertoonden, zoals het schudden met hun veren. Alle vogels verminderden bovendien in gewicht.

De onderzoekers geven aan dat deze studie onder vogels aanknopingspunten biedt om ook bij mensen de rol van dopamine beter te begrijpen. Dit kan in de toekomst helpen om stress-gerelateerde aandoeningen te voorkomen of beter te behandelen, zo verwachten zij. [2]

Onderzoek ook relevant voor mensen?

Dit onderzoek was onder vogels, in hoeverre werkt het ook zo bij mensen? Hieronder leest u meer over dopamine, met vermelding van interessant, mogelijk relevant, onderzoek.

Meer informatie over dopamine

Dopamine wordt in verschillende delen van de hersenen gemaakt, vooral in het ventrale tegmentum en in de substantia nigra. De verschillende (fysiologische) effecten van dopamine, zoals aan het begin beschreven, zijn afhankelijk van binding aan een van de vijf verschillende dopaminereceptoren, waarvan D1 en D2 de bekendste zijn. D1-receptoren worden onder meer in het striatum en de neocortex aangetroffen en D2-receptoren onder andere in het striatum en limbische systeem. Het limbisch systeem is verantwoordelijk voor de emotieregulering, een vermindering van de D2-receptoren kan hier dus effect hebben op de werking van dopamine.  

Hoe wordt dopamine gemaakt?

De aanmaak van dopamine verloopt via een biochemisch proces met een aantal omzettingen: phenylalanine (aminozuur) > tyrosine (aminozuur) > dopa > dopamine. Dopamine is ook een voorloper voor de aanmaak van (nor)adrenaline. Voor de aanmaak van dopamine zijn de cofactoren ijzer en vitamine B6 nodig. Om er vervolgens (nor)adrenaline van te maken, zijn als cofactoren vitamine C, koper en SAMe nodig.

Gevolgen van een tekort aan dopamine

Er kan een tekort ontstaan aan dopamine indien er sprake is van veel stress, want dan heeft adrenaline voorrang; adrenaline is een hormoon dat een rol speelt in de acute vlucht-vechtreactie, bedoeld om snel te kunnen reageren op acute bedreigingen. Chronische stress kan onder meer leiden tot een depressie, die in dit geval een dopaminerge depressie wordt genoemd. Andere klachten die kunnen samenhangen met problemen in de dopaminehuishouding zijn: ADD/ADHD, ziekte van Parkinson, verslavingen en obsessive compulsive disorder. Tot slot: tyrosine is ook een voorloper van het schildklierhormoon. Een tekort aan de bouwstof tyrosine kan daarom ook problemen geven in de energiehuishouding, waardoor moeheid op kan treden.

Uit twee muizenonderzoeken blijkt dat stress ook bij hen tot minder D2-receptoren leidt. In een onderzoek kregen de muizen tijdelijk minder voeding, waardoor het aantal D2-receptoren verminderde en zij een stress-test niet goed doorstonden. [3] Een andere muizenstudie toonde aan dat muizen zonder D2-receptoren meer angst en depressief gedrag lieten zien in reactie op chronische stress, in vergelijking met muizen die deze receptor nog wel hadden. [4]

Een recente studie bij mensen laat zien hoe genen (die ondermeer de expressie van D2-receptoren coderen) en omgevingsfactoren het dopaminesysteem beïnvloeden en kwetsbaar maken voor acute stress, wat ondermeer tot schizofrenie kan leiden. [5]

Voldoende dopamine op het menu

Het is dus belangrijk dat de voeding voldoende eiwitten en de benodigde cofactoren bevat om dopamine aan te maken. Adviseer uw cliënt om samengevat het volgende op het menu te zetten: vis, schaal- en schelpdieren, eieren, gevogelte, groenten, fruit, avocado’s, knoflook, uien, noten (met name amandelen), pitten en zaden, vooral sesamzaad.

Verder kan Mucuna pruriens een interessant supplement zijn in geval van een dopaminerge depressie of andere klachten die samenhangen bij een gebrek aan dopamine, lees hier meer over in de monografie: https://www.naturafoundation.nl/kenniscentrum/monografie?monografieid=89

Bronnen

[1] Christine R. Lattin et al, In vivo imaging of D2 receptors and corticosteroids predict behavioural responses to captivity stress in a wild bird, Scientific Reports (2019).  DOI: 10.1038/s41598-019-46845-x, https://www.nature.com/articles/s41598-019-46845-x

[2] https://medicalxpress.com/news/2019-07-biologist-stress.html

[3] Campus, P. et al, Stress-Induced Reduction of Dorsal Striatal D2 Dopamine Receptors Prevents Retention of a Newly Acquired Adaptive Coping Strategy,
Front Pharmacol. 2017 Sep 12;8:621. doi: 10.3389/fphar.2017.00621. eCollection 2017, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28955227

[4] Sim, H. et al., Role of dopamine D2 receptors in plasticity of stress-induced addictive behaviours, Nature Communications volume 4, Article number: 1579 (2013), https://www.nature.com/articles/ncomms2598

[5] Howes O.D. et al., Review, The Role of Genes, Stress, and Dopamine in the Development of Schizophrenia, Biological Psychiatry, volume 81, issue 1, 1 januari 2017,

https://doi.org/10.1016/j.biopsych.2016.07.014, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0006322316326634