Hoe herkent u inflammatoire darmziekten?

Inflammatoire darmziekten zijn aandoeningen waarbij bepaalde delen van het maag-darmkanaal ontstoken zijn. Dit geeft allerlei klachten waaronder langdurige (soms bloederige) diarree en (ernstige) buikpijn. Afhankelijk van het totaal aan symptomen en klachten kunnen inflammatoire darmziekten worden onderverdeeld in de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa [1]. Wat precies het verschil is tussen deze twee inflammatoire darmziekten kunt u lezen in het artikel ‘hoe weet je of je prikkelbare darmen hebt of een inflammatoire darmziekte?’ 

Hoe herkent u inflammatoire darmziekten?

Als er cliënten in uw praktijk komen met chronische buikpijnklachten, dan is het goed om te denken aan de mogelijkheid van een inflammatoire darmziekte, ook wel inflammatory bowel disease (IBD) genoemd. Maar waar herkent u dit soort ontstekingsziekten nu eigenlijk aan?

Als uw cliënt een hele jonge leeftijd heeft dan kan een groeiachterstand een van de klinische symptomen zijn. Verder kunt u bij de volgende symptomen denken aan een inflammatoire darmziekte: bloedarmoede, buikpijn, chronische (soms bloederige) diarree,  vermoeidheid, zwakte en gewichtsfluctuaties [2]. Maar ook indirecte symptomen zoals artritis, terugkerende aften in de mond (afteuze stomatitis), terugkerende ontstekingen in andere delen van het lichaam zoals de ogen, nierstenen, galstenen en een vervette lever kunnen geassocieerd zijn met een inflammatoire darmziekte [3]. 

Nadat u de symptomen zo volledig mogelijk hebt uitgevraagd en u op basis daarvan een vermoeden heeft van een inflammatoire darmziekte, kan het om meerdere redenen zinvol zijn om ontlastings- of bloedonderzoek te laten doen. 

Ontlastingsonderzoek bij inflammatoire darmziekten

Steeds meer wetenschappelijk onderzoek laat zien dat een verstoring van het microbioom een mogelijke rol speelt bij het ontstaan of opvlammen van een inflammatoire darmziekte. Zo'n verstoring wordt ook wel een dysbiose genoemd. Bij dit soort klachten spelen vaak specifieke bacteriën een rol, maar welke dit zijn en wat ze precies doen moet nog beter worden onderzocht.-

Duidelijk is in ieder geval wel dat IBD zowel de samenstelling als de activiteit van het commensale microbioom verandert. Ook neemt de totale diversiteit aan bacteriën sterk af. Deze mensen hebben doorgaans minder bacteriën die de slijmvlieslaag van de darm opbouwen zoals lactobacillen en bifidobacteriën. Deze zijn dan ook minder in de ontlasting terug te vinden in tegenstelling tot bacteriën die horen tot de klassen van enterobacteriën, welke vaak toegenomen aanwezig zijn in de ontlasting [4]. Dergelijke verstoringen kunnen met ontlastingsonderzoek worden blootgelegd. 

Maar ontlastingsonderzoek is nog om een andere reden zinvol bij mogelijke ontstekingen in de darmen. Met een dergelijk onderzoek kunt u namelijk ook de fecale calprotectine laten bepalen. Dit is een intestinale marker voor ontstekingen in het lumen van de darm. Een verhoogde hoeveelheid calprotectine in de ontlasting is een goede indicatie dat er mogelijk sprake is van ontstekingen in de darmen [5]. Hetzelfde geldt voor verhoogde waarden van lactoferrine in de ontlasting [6].

Bloedonderzoek bij inflammatoire darmziekten

Om vast te stellen of er sprake is van een ontstekingsreactie in het lichaam wordt vaak gedacht aan een bloedbepaling van C-reactief proteïne (CRP). Deze waarde blijkt echter niet heel betrouwbaar te zijn voor het vaststellen van ontstekingen lokaal in de darmen. CRP is daarvoor niet specifiek genoeg [7]. 

Bij een verhoogde CRP waarde is namelijk alleen duidelijk geworden dat er ergens in het lichaam een ontstekingsproces actief is, maar nog niet waar deze ontsteking zich bevindt. Dat kan in de darmen zijn of op een andere plaats in het lichaam. 

Wel kan CRP worden gebruikt om inflammatoire darmziekten uit te sluiten. Daarvoor kan een waarde van maximaal 0,5 milligram per liter bloed worden aangehouden [8]. Bij een dergelijk lage CRP-waarde kan ervan worden uitgegaan dat er geen ontstekingsprocessen actief zijn in het lichaam en dus ook niet in de darmen. Om deze lage waarde te kunnen vaststellen kan niet kan worden volstaan met een normale CRP-bepaling. U zult in dat geval het high sensitive CRP (hsCRP) moeten bepalen.

Hoe behandelt u inflammatoire darmziekten? 

Bij een serieus vermoeden van een inflammatoire darmziekte moet de cliënt eerst naar een arts voor nader onderzoek en om een diagnose te stellen. Een vermoeden van een inflammatoire darmziekte is dus een rode vlag. 

Ondertussen kunt u natuurlijk wel aan de slag om de voeding aan te passen en het microbioom positief te beïnvloeden. Zodra duidelijk is dat er inderdaad sprake is van een inflammatoire darmziekte, kunt u aandacht geven aan herstel van de darmen, via het darmherstelplan. Ook kunt u extra ondersteuning bieden aan het lichaam met bepaalde supplementen. Tot slot is stressreductie ook een waardevolle interventie bij IBD. Hieronder leest u meer over de vier belangrijke pijlers van deze aanpak. 

Voeding 

De voeding van een patiënt met IBD zou moeten bestaan uit veel groenten, fruit, vis, noten, olijfolie, water en groene thee. Het wit vlees uit gevogelte mag met mate gegeten worden. Rood vlees, witbrood, gebak, snoepgoed, frisdrank en zuivel moeten uitgesloten worden.

Dit eetpatroon kan eventueel aangevuld worden met extra prebiotische vezels zoals inuline en fructo-oligosachariden (FOS) of voorgefermenteerdevezels die zorgen voor extra aanvoer van korteketenvetzuren (SCFA). Bij onze suppletiepartner vindt u meer informatie over deze verschillende soorten vezels.

Ondersteunende interventies 

Aangezien mensen die lijden aan een IBD vaak last hebben van malabsorptie of bepaalde voedingsstoffen mijden is extra suppletie met bepaalde vitaminen en mineralen vaak aan te bevelen. Zo is de inname van extra vitamine B12, actief foliumzuur (folaat), vitamine D en lactoferrine effectief gebleken om enerzijds deficiënties tegen te gaan en anderzijds het ziekteverloop van IBD positief te beïnvloeden en complicaties of secundaire problemen te vermijden [9–11]. 

Daarnaast kan suppletie met probiotica worden ingezet als preventie tegen een opvlamming van de ziekte [12]. Ook het gebruik van medicinale planten zoals Berberis vulgaris (zuurbes), Curcuma longa (curcuma) en Artemisia absinthium (absintalsem) kan nuttig zijn [13–15]. Bij het inzetten van medicinale planten moet uiteraard steeds rekening gehouden worden met eventuele interacties met medicijnen die door de betreffende patiënten worden gebruikt. Lees meer over deze stoffen en eventuele interacties in onze monografieën.

Stressreductie 

Vervolgens zijn interventies gericht op stressreductie erg waardevol bij de behandeling van IBD. Bij dergelijke interventies kan gedacht worden aan yoga en meditatie, maar ook aan matig intensieve aerobe sportbeoefening of zelfs high-intensity interval training. Uiteraard moet hierbij opgelet worden dat bij deze laatste interventie de inflammatie niet aangewakkerd wordt door te intensieve beweging waardoor de symptomen erger worden [16,17].

Het darmherstelplan als grote leidraad 

Een duurzame aanpak van inflammatoire darmziekten zou een integrale benadering moeten zijn. Het herstelplan voor de darmen, ontwikkelt door Natura Foundation, leent zich daar perfect toe. Het herstelplan begint met de meest essentiële stap van de behandeling, namelijk het achterhalen van de oorzaken van de darmproblematiek. Vaak spelen omgevingsinvloeden zoals een ongepast voedingspatroon en stress een belangrijke rol. De eerste interventie in dit plan is daarom gericht op het aanpassen van leefstijl, voeding en gedrag. Daarna kunt u met behulp van de 7 checks zorgen voor de juiste omstandigheden om herstel mogelijk te maken.  De laatste 2 stappen uit het plan kunnen vervolgens worden uitgevoerd om het herstel van de darmwand te ondersteunen en het microbioom weer in balans te brengen. 

Conclusie

Inflammatoire darmziekten zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa komen relatief veel voor. Ze geven een breed aantal darmklachten en ook meer systemische klachten. Ontlastingsonderzoek en een bloedafname kan een verdere indicatie geven. Na diagnose door een arts kunnen deze ziektebeelden positief beïnvloed worden met behulp van het juiste voedingsadvies, de nodige nutritionele aanvullingen en stressreductie. Deze patiënten kunnen dus goed geholpen worden binnen uw orthomoleculaire praktijk. Daarbij komt ons darmherstelplan goed van pas.

Referenties

1.            Overview of Inflammatory Bowel Disease - Gastrointestinal Disorders [Internet]. MSD Manual Professional Edition. [cited 2021 Dec 8]. Available from: https://www.msdmanuals.com/professional/gastrointestinal-disorders/inflammatory-bowel-disease-ibd/overview-of-inflammatory-bowel-disease

2.            Seyedian SS, Nokhostin F, Malamir MD. A review of the diagnosis, prevention, and treatment methods of inflammatory bowel disease. J Med Life. 2019;12(2):113–. 

3.            Danese S, Semeraro S, Papa A, Roberto I, Scaldaferri F, Fedeli G, et al. Extraintestinal manifestations in inflammatory bowel disease. World J Gastroenterol. 2005 Dec 14;11(46):7227–36. 

4.            Marteau P, Lepage P, Mangin I, Suau A, Doré J, Pochart P, et al. Gut flora and inflammatory bowel disease. Aliment Pharmacol Ther. 2004;20(s4):18–23. 

5.            von Roon AC, Karamountzos L, Purkayastha S, Reese GE, Darzi AW, Teare JP, et al. Diagnostic precision of fecal calprotectin for inflammatory bowel disease and colorectal malignancy. Am J Gastroenterol. 2007 Apr;102(4):803–13. 

 6.            Gisbert JP, Bermejo F, Pérez-Calle J-L, Taxonera C, Vera I, McNicholl AG, et al. Fecal calprotectin and lactoferrin for the prediction of inflammatory bowel disease relapse. Inflamm Bowel Dis. 2009 Aug;15(8):1190–8. 

7.            Chang S, Malter L, Hudesman D. Disease monitoring in inflammatory bowel disease. World J Gastroenterol WJG. 2015 Oct 28;21(40):11246–59. 

8.            Menees SB, Powell C, Kurlander J, Goel A, Chey WD. A meta-analysis of the utility of C-reactive protein, erythrocyte sedimentation rate, fecal calprotectin, and fecal lactoferrin to exclude inflammatory bowel disease in adults with IBS. Am J Gastroenterol. 2015 Mar;110(3):444–54. 

9.            Ratajczak AE, Szymczak-Tomczak A, Rychter AM, Zawada A, Dobrowolska A, Krela-Kazmierczak I. Does Folic Acid Protect Patients with Inflammatory Bowel Disease from Complications? Nutrients. 2021 Nov 12;13(11):4036. 

10.         Reich KM. Vitamin D improves inflammatory bowel disease outcomes: Basic science and clinical review. World J Gastroenterol. 2014;20(17):4934. 

11.         Pan Y, Liu Y, Guo H, Jabir MS, Liu X, Cui W, et al. Associations between Folate and Vitamin B12 Levels and Inflammatory Bowel Disease: A Meta-Analysis. Nutrients. 2017 Apr 13;9(4):382. 

12.         Cui H-H. Effects of probiotic on intestinal mucosa of patients with ulcerative colitis. World J Gastroenterol. 2004;10(10):1521. 

13.         Jiang Y, Zhao L, Chen Q, Zhou L. Exploring the Mechanism of Berberine Intervention in Ulcerative Colitis from the Perspective of Inflammation and Immunity Based on Systemic Pharmacology. Chen G, editor. Evid Based Complement Alternat Med. 2021 Jun 9;2021:1–11. 

14.         Omer B, Krebs S, Omer H, Noor TO. Steroid-sparing effect of wormwood (Artemisia absinthium) in Crohn’s disease: A double-blind placebo-controlled study. Phytomedicine. 2007 Feb;14(2–3):87–95. 

15.         Ghosh SS, He H, Wang J, Gehr TW, Ghosh S. Curcumin-mediated regulation of intestinal barrier function: The mechanism underlying its beneficial effects. Tissue Barriers. 2018 Jan 2;6(1):e1425085. 

16.         Bilski J, Brzozowski B, Mazur-Bialy A, Sliwowski Z, Brzozowski T. The Role of Physical Exercise in Inflammatory Bowel Disease. BioMed Res Int. 2014;2014:1–14. 

17.         Falkenberg RI, Eising C, Peters ML. Yoga and immune system functioning: a systematic review of randomized controlled trials. J Behav Med. 2018 Aug;41(4):467–