Wat is het effect van vitamine K2 op de bloedstolling?

Vitamine K kan een invloed hebben op de bloedstolling en kan daardoor mogelijk effect hebben op de werking van bloedverdunnende medicijnen. Maar wat is het effect van vitamine K bij gezonde personen? En hoeveel en welke soort vitamine K is geschikt voor mensen die toch bloedverdunners nemen? Wij zochten het voor u uit.

Vitamine K in het kort

Vitamine K is een vetoplosbare vitamine die essentieel is voor een optimale lichaamsfunctie. Natuurlijk vitamine K komt voor in 2 vormen: vitamine K1 (fylloquinon) en vitamine K2 (menaquinon, afgekort MK) [1]. Vitamine K1 is veruit de overheersende vorm in de voeding zoals groene bladgroenten en oefent voornamelijk zijn functie uit in de lever. 

Vitamine K2 wordt gesynthetiseerd door bacteriën en wordt voornamelijk aangetroffen in gefermenteerde voeding waarvan natto (gefermenteerde sojabonen) het voedingsmiddel is met de meeste vitamine K2 [2]. De vitamine wordt bovendien in beperkte mate aangemaakt in de darm door bepaalde darmbacteriën [3]. Er bestaan verschillende vormen van vitamine K2, de bekendste zijn MK-4 en MK-7.

Van alle vitamine K2 vormen is MK-7 het best opneembaar en het meest biologisch actief [4]. Vitamine K2 werkt voornamelijk buiten de lever waar het verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit van botten en vaatwanden [4]. Daarom wordt vitamine K2 met name ingezet ter preventie en behandeling van verlies van bot- en vaatwandkwaliteit.

Lees meer over vitamine K in onze monografie.

Zo beïnvloedt vitamine K de bloedstolling

Naast het behoud van een goede kwaliteit van botten en bloedvaten speelt vitamine K ook een rol in de normale bloedstolling. Zowel vitamine K1 als K2 werken als cofactor voor een enzym dat in sommige eiwitten glutaminezuur omzet in gammacarboxy-glutaminezuur, ofwel Gla. Door deze Gla-groepen verkrijgen bepaalde eiwitten hun biologische activiteit. Deze eiwitten worden daardoor ‘vitamine K-afhankelijke eiwitten’ genoemd.

Bloedstollingsfactoren zijn zo’n vitamine K-afhankelijke eiwitten. Bloedstollingsfactoren worden in de lever geproduceerd en dienen bloedplaatjes te activeren zodat zij een prop of klonter kunnen gaan vormen. Deze functie is essentieel om te vermijden dat er levensbedreigende bloedingen ontstaan. Als deze bloedstollingsfactoren door vitamine K geactiveerd worden kunnen ze calciumionen binden waardoor ze kunnen binden aan de membranen van bloedplaatjes. Op die manier activeren ze de bloedplaatjes waardoor er een succesvolle bloedstolling kan plaatsvinden. Vitamine K, zowel K1 als K2, is daarmee onmisbaar voor onder meer een goed verloop van de bloedstollingscascade.

Door bovenstaand beschreven werkingsmechanisme werd gedacht dat suppletie met zowel vitamine K1 als K2 kan leiden tot een teveel aan vitamine K en dus een te sterke activatie van de bloedplaatjes wat zou kunnen resulteren in onnodige trombusvorming. Maar is dat ook werkelijk zo? Om een antwoord op deze vraag te geven, is het handig om eerst te kijken naar de interactie tussen bloedverdunners en vitamine K. Vervolgens gaan we in op het bloedstollend effect van vitamine K2 bij gezonde personen.

De interactie tussen bloedverdunners en vitamine K

Vitamine K2 (MK-7) wordt door zijn langdurige en sterke werking steeds populairder als supplement voor de gezondheid van botten en bloedvaten en een dosis van 90 tot 120 µg is meestal vrij te verkrijgen. Het is echter aangetoond dat vitamine K2 (MK-7) de werking van antistollingstherapie, oftewel bloedverdunners, kan verstoren bij gebruik boven 50 µg per dag [5]. Bij vitamine K1 vindt deze verstoring pas plaats boven de 315 µg per dag [5]. 

De meest gebruikte antistollingsmiddelen zijn vaak vitamine K-antagonisten zoals bijvoorbeeld acenocoumarol (Sintrom mitis©) of fenprocoumon (Marcoumar©). Ze vangen vitamine K af waardoor de stolling wordt geremd. Men zou hierbij kunnen concluderen dat suppletie met vitamine K in dergelijke gevallen niet aan te raden is. Toch zouden deze medicijnen onder begeleiding van een arts gecombineerd kunnen worden met een lage en veilige dosering K2 (MK-7) of K1 zodat vitamine K ook bij deze mensen zijn veelvuldige gezondheidsbevorderende werking kan uitoefenen. Voor een optimaal positief effect op de botdichtheid en de vaatwandkwaliteit kiest men het best voor vitamine K2 (MK-7).

Bemerken gezonde personen een bloedstollend effect van vitamine K2?

Men kan zich vervolgens de vraag stellen of suppletie met vitamine K de normale bloedstolling bij gezonde mensen kan beïnvloeden. Recent onderzoek heeft bevestigd dat suppletie met vitamine K2 (MK-7) in standaard aanbevolen doseringen geen invloed blijkt te hebben op de bloedstolling bij gezonde personen. Dat werd vastgesteld door een onderzoek van Dr. Ren en zijn collega’s aan de North Sichuan Medical College in China [6]. Eerder werd dit reeds aangetoond door Dr. Theuwissen en collega's in 2012 [7].

Het recentste onderzoek betreft een onderzoek met 40 gezonde mensen tussen de 25 en 40 jaar oud die geen bloedverdunnende medicijnen namen. Gedurende 30 dagen kregen zij dagelijks 90 µg MK-7 oraal toegediend. Coagulatie-activiteit werd gemeten aan de hand van verschillende bloedparameters zoals de protrombinetijd, geactiveerde partiële tromboplastinetijd, trombinetijd en de activiteit van bloedstollingsfactoren II, VII, IX en X. Geen enkele van deze parameters onderging een significante verandering na de interventie. Dat toont aan dan de bloedstolling niet werd beïnvloed door het dagelijks innemen van 90 µg MK-7. 

Kennis in de praktijk

Omdat de voedingsinname van vitamine K bij veel mensen ontoereikend is of omdat er vaak een verhoogde behoefte ontstaat kan suppletie met vitamine K2 in de vorm MK-7 erg waardevol zijn. Het behoudt en herstelt de kwaliteit van botten en bloedvaten. 

Dankzij onderzoeken zoals dat van Dr. Ren kunnen nu duidelijke en veilige richtlijnen worden opgesteld zodat iedereen optimaal geholpen kan worden. 

Dagdoseringen tot maximaal 50 µg lijken veilig voor mensen die bloedverdunnende medicijnen nemen en dit onder toezicht van een arts doen.

Dagdoseringen tot 90 µg zijn veilig zijn voor alle gezonde personen.

Vitamine K2 en vitamine D werken op alle vlakken samen voor het behoud van botkwaliteit en vaatwandkwaliteit. Idealiter worden deze dan ook samen ingenomen.

Referenties

1.            Halder M, Petsophonsakul P, Akbulut A, Pavlic A, Bohan F, Anderson E, et al. Vitamin K: Double Bonds beyond Coagulation Insights into Differences between Vitamin K1 and K2 in Health and Disease. IJMS. 2019 Feb 19;20(4):896. 

2.            Beulens JWJ, Booth SL, van den Heuvel EGHM, Stoecklin E, Baka A, Vermeer C. The role of menaquinones (vitamin K 2 ) in human health. Br J Nutr. 2013 Oct 28;110(8):1357–68. 

3.            Ramotar K, Conly JM, Chubb H, Louie TJ. Production of Menaquinones by Intestinal Anaerobes. Journal of Infectious Diseases. 1984 Aug 1;150(2):213–8. 

4.            Sato T, Schurgers LJ, Uenishi K. Comparison of menaquinone-4 and menaquinone-7 bioavailability in healthy women. Nutr J. 2012 Dec;11(1):93. 

5.            Schurgers LJ, Teunissen KJF, Hamulyák K, Knapen MHJ, Vik H, Vermeer C. Vitamin K–containing dietary supplements: comparison of synthetic vitamin K1 and natto-derived menaquinone-7. Blood. 2007 Apr 15;109(8):3279–83. 

6.            Ren R, Liu J, Cheng G, Tan J. Vitamin K2 (Menaquinone-7) supplementation does not affect vitamin K-dependent coagulation factors activity in healthy individuals. Medicine. 2021 Jun 11;100(23):e26221. 

7.            Theuwissen E, Cranenburg EC, Knapen MH, Magdeleyns EJ, Teunissen KJ, Schurgers LJ, et al. Low-dose menaquinone-7 supplementation improved extra-hepatic vitamin K status, but had no effect on thrombin generation in healthy subjects. Br J Nutr. 2012 Nov 14;108(9):1652–7.