Column Fien Demeulemeester: Geef ons heden ons dagelijks brood
Onze docent Fien Demeulemeester heeft een column geschreven in PharmActueel! Ze vertelt in deze column meer over brood in onze voedingscultuur. Brood zit letterlijk ‘ingebakken’ in onze cultuur. Het vormt al generaties lang de basis van ons dieet en heeft gedurende die tijd een ware transformatie ondergaan. Van zelfgemaakt brood op steen gebakken tot de tientallen varianten in alle mogelijke geuren en kleuren die men nu bij de moderne bakker vindt. Het eten van brood is zo vanzelfsprekend dat je er niet meer bij stilstaat dat dit voedingsmiddel niet altijd deel heeft uitgemaakt van ons menselijk dieet. Sterker nog, er zijn aanwijzingen dat brood wel eens minder gezond zou kunnen zijn dan wat ons wordt verteld.
In deze column vertelt ze verder:
Volkoren brood is echt onmisbaar voor je gezondheid, toch?
Brood levert tegen een goedkope prijs een bron van calorieën met een aantal koolhydraten, eiwitten, vitamines en mineralen. Heel handig wanneer er niet veel anders te verkrijgen was. Omdat brood zo’n breed geconsumeerd voedingsmiddel is wordt het vaak verrijkt met allerhande voedingsstoffen waar de westerse bevolking mogelijks een tekort aan kan hebben. Deze toevoegingen aan bakkersmeel zijn doorgaans vanuit de overheid geïnstrueerd. Denk maar aan de toevoeging zoals jodium en foliumzuur. Op deze manier tracht men bevolking brede deficiënties tegen te gaan.
Daarnaast worden de onverteerbare vezels uit brood altijd sterk in de spotlight geplaatst als grote held voor je gezondheid. Zo zijn we er dus allemaal van overtuigd geraakt dat je voldoende volkorenbrood moet eten om voldoende vezels binnen te krijgen voor een goede darmgezondheid.
De tekorten aan jodium en foliumzuur zijn nochtans niet ontstaan door een tekort aan brood maar door een te lage inname van verse groenten en van voedsel uit de zee zoals vis, schaal- en schelpdieren en algen. Ook de fantastische vezels uit volkorenbrood zitten in nog veel grotere mate in groenten, fruit, paddenstoelen en honing. Bovendien hebben vezels uit groenten een nog veel breder prebiotisch effect dan brood, zeker als je erin varieert in verschillende groenten. Verschillende type vezels hebben een verschillend prebiotisch effect.
Hoewel een vers croissantje op zondag heerlijk kan zijn, zijn er zijn dus geen aanwijzingen dat we dagelijks (volkoren) brood moeten eten om gezond te blijven.
Zowel de vezels als de toegevoegde vitaminen of mineralen zijn meer dan voldoende aanwezig in een gezond dieet rijk aan groenten, fruit, paddenstoelen, vlees, vis, algen, eieren, noten, zaden en honing!
The devil is in the details
Tarwe, spelt, rogge en gerst zijn populaire granen waarvan tarwe met grote voorsprong de meest gebruikte graansoort is voor het maken van brood en andere deegwaren. Ze bevatten het befaamde stofje ‘gluten’.
Het woord ‘gluten’ is afkomstig van het latijn en betekent ‘glue’ in het Engels, of dus ‘lijm’ in het Nederlands. Het is dan ook door deze ‘lijm’ dat deegwaren zoals brood en pasta zo lekker elastisch zijn waardoor je bijvoorbeeld een ongebakken pizzabodem op je hand kan ronddraaien zonder dat het geheel in stukken uiteenvalt.
De term gluten doet vermoeden dat het om één enkel eiwit, het gliadine-eiwit, gaat. In realiteit gaat het weliswaar om een erg grote groep opslageiwitten die in meer of mindere mate in werkelijk alle granen te vinden is, ook in de granen die als ‘glutenvrij’ worden gepromoot!
Geschat wordt dat zo’n 1 % van de wereldbevolking een heftige immuunreactie vertoont in het slijmvlies van hun darmen als reactie op gliadine. Deze aandoening wordt coeliakie genoemd. Eén op 133 is best veel, maar wat nog veel verbazingwekkender is, is de hoeveelheid mensen die een glutenovergevoeligheid heeft, waardoor zij een heel scala aan zowel fysieke als psychische symptomen kunnen vertonen als reactie op het eten van gluten, onafhankelijk van de soort of bron. Naar schatting ongeveer 5% van de populatie in europa. Deze venijnige stofjes kunnen zelfs de werking van het endorfinesysteem in de hersenen verstoren omdat zij de mogelijkheid hebben endorfinereceptoren in het brein te bezetten en zo dus de mentale status van de gevoelige glutenconsument te beïnvloeden. Zo kunnen mensen zich neerslachtig of angstig voelen door het eten van gluten.
Het eten van brood en andere deegwaren bezorgt veel mensen dus een inflammatoire broodbuik of een labiel broodbrein.
Omdat het vaak moeilijk te achterhalen is of iemand werkelijk gevoelig reageert op één of meerdere soorten gluten kunnen we misschien preventief opteren voor een glutenvrij dieet? Maar let op, glutenvrij eten betekent dus niet dat je ongelimiteerd koekjes, pizza’s en donuts kan eten waar het befaamde glutenvrije logo op staat. Dan zou je wel eens glutenvrije diabetes kunnen krijgen, dus dat schiet ook niet op! Glutenvrij eten betekent eigenlijk ‘graan-vrij’ eten waarbij niet de deegwaren maar wel de groeten, vlees, vis, fruit en ander echt mensenvoedsel centraal staan!
Meer lezen?
