Allium sativum (knoflook)

Wetenschappelijke naam: Allium sativum

Familie van: lookfamilie (Alliaceae)

Knoflook, ofwel Allium sativum, is een culinair kruid dat wereldwijd wordt geteeld. Knoflook hoort samen met ui, prei en bieslook tot de lookfamilie (Alliaceae). Knoflook wordt door de eeuwen gebruikt als voedsel, als smaakmaker en als volksgeneesmiddel. Naast het gebruik van knoflook als ‘superfood’ in de keuken zijn extracten van knoflook te koop als voedingssupplementen. Gefermenteerde knoflook (zwarte knoflook) bevat een hoge concentratie aan werkzame stoffen, is reuk- en smaakloos, wordt goed opgenomen en kent geen bijwerkingen. Knoflook verlaagt de bloeddruk, verbetert het serum lipidenprofiel, verlaagt het cholesterolgehalte en beschermt tegen vrije radicalen. Bovendien is knoflook effectief bij de behandeling van infecties veroorzaakt door sommige virussen, bacteriën en schimmels en beschermt het lichaam tegen giftige stoffen.

De gezondheidsbevorderende fysiologische effecten van knoflook zijn toe te schrijven aan de zwavelhoudende verbindingen, met als belangrijkste component het reukloze alliine (S-allyl-L-cysteïnesulfoxide). In het lichaam wordt alliine, door het enzym alliinase, omgezet in het sterk geurende allicine (diallylthiosulfinaat). Dit treedt op zodra verse knoflook wordt geplet, gekauwd, gesneden of geperst. Allicine wordt vervolgens snel omgezet in meer dan honderd werkzame stoffen (thiosulfinaten), waaronder S-allylcysteïne (SAC), S-allyl mercaptocysteïne (SAMC), diallylsulfide (DAS), diallyldisulfide (DADS), diallyltrisulfide (DATS) en ajoeen [1]. Deze stoffen worden in het menselijke lichaam vervolgens omgezet tot onder andere allylmercaptaan, aantoonbaar in bloed en ademhalingslucht. Daarnaast bevat knoflook talloze andere stoffen waaronder saponinen, polyfenolen en plantensuikers, zoals fructo-oligosacchariden en inuline, met een prebiotische werking. Knoflook bevat onder andere ook het mineraal selenium dat het afweersysteem ondersteunt [2].

Belangrijke functies van knoflook in het lichaam hebben betrekking op:

Antioxidatieve werking

Knoflook, rijk aan flavonoïden en zwavelhoudende verbindingen heeft een sterke antioxidatieve werking. Het biedt bescherming tegen lipidenperoxidatie, gaat de vorming van superoxide-anionradicalen tegen en vangt vrije radicalen weg. In vitro onderzoek laat zien dat gefermenteerde (zwarte) knoflook, antioxidatieve enzymen zoals, heem oxygenase-1, (HO-1) en glutamaat-cysteïne-ligase, stimuleert via de regulatie van de transcriptiefactor Nrf2; een eiwitschakelaar dat beschermend werkt tegen oxidatieve stress. Dierexperimenteel onderzoek heeft aangetoond dat ook saponinen uit knoflook beschermen tegen DNA-schade en reactieve zuurstofverbindingen [1,2]. De sterkte van de antioxidatieve werking van knoflook wordt beïnvloed door het verwerkingsproces. Rauwe knoflook heeft bijvoorbeeld een sterkere antioxidatieve werking dan verhitte (gekookte) knoflook, en de antioxidatieve werking van gefermenteerde knoflook (zwarte) knoflook, is sterker dan die van rauwe knoflook [1–3].

Afweerversterkende werking

Knoflook stimuleert de activiteit van macrofagen, lymfocyten en natural killer cells. Dit hangt samen met de antioxidatieve werking van vooral allicine en talloze metabolieten waaronder DAS, DADS en gammaglutamyl-methylselenocysteïne (GGMSC). Ook is het mineraal selenium een cofactor van het enzym glutathione peroxidase. Een goede antioxidatieve en anti-inflammatoire werking ondersteunt op indirecte wijze de complexe werking van het afweersysteem [4,5].

Ontstekingsremmende werking

Uit verschillende in vitro en in vivo onderzoeken blijkt dat knoflook ontstekingsremmende eigenschappen bezit doordat het lipoxygenase en cyclo-oxygenasen (COX), enzymen die verantwoordelijk zijn voor de vorming van ontstekingsbevorderende eicosanoïden, kan remmen. Ook de aanmaak van stikstofmonoxide (NO, sterk reactief en ontstekingsbevorderend), tumor necrose factor-a (TNF-a) en interleukine(IL)-1 door geactiveerde immuuncellen kan door knoflookextracten worden geremd. Uit dierexperimenteel onderzoek blijkt dat zwarte knoflook tevens de productie van het enzym adenosine monophosphate-activated protein kinase (AMPK) in de lever verhoogt. Deze ‘stofwisselingsschakelaar’ reguleert tal van intracellulaire processen waaronder het onderdrukken van ontstekingsprocessen [1,6,7]. Een overzichtsstudie suggereert dat SAC uit knoflook neuro-inflammatie kan verminderen door eiwitklontering, plaquevorming van amyloïden, en hyperfosforylatie van tau-proteïne in hersencellen tegen te gaan. Neuro-inflammatie wordt in verband gebracht met de ziekte van Alzheimer [8].

Ontgifting (detoxificatie)

Knoflook ondersteunt leverenzymen bij het ontgiftingsproces. Tijdens leverdetoxificatie worden vetoplosbare giftige stoffen omgezet in wateroplosbare afbraakproducten die via de urinewegen en de ontlasting worden uitgescheiden. Leverdetoxificatie verloopt in verschillende fasen. In fase I vindt de hydroxylering van toxines plaats,  in de tussenfase worden reactieve deeltjes weggevangen en in fase II worden toxines uit fase I verder wateroplosbaar gemaakt door middel van chemische transformaties waaronder conjugering. Knoflook ondersteunt met name conjugatie enzymen van de fase-II-detoxificatie in de lever en andere organen, waardoor giftige stoffen zoals aflatoxine, benzopyreen en acetaminophen beter afgebroken en uitgescheiden kunnen worden [9,10]. Uit in vitro en in vivo onderzoek blijkt dat gefermenteerde (zwarte) knoflook levercellen (hepatocyten) beschermt tegen lipidenperoxidatie, oxidatieve schade, ontstekingen en geprogrammeerde celdood (apoptose) [11]. Naast de enzymondersteundende functie van knoflook binden/cheleren di- en trisulfides en allylmercaptaan uit knoflook zware metalen zoals kwik, cadmium en lood [10].

Vertering en gastroprotectieve werking

Knoflook verbetert de spijsvertering, beschermt tegen colitis, maagzweren en andere maag- en darmziekten door oxidatieve schade te verminderen en ontstekingen te onderdrukken. Inname van knoflook bevordert de gastro-intestinale peristaltiek, gastro-intestinale lediging, en de stoelgang. 
Knoflook beschermt tegen maagklachten veroorzaakt door Helicobacter pylori. Gefermenteerde (zwarte) knoflook heeft een genezende werking op het maagslijmvlies [12,13].

Antidiabetes

Knoflook verlaagt de bloedglucose spiegel, stimuleert de alvleesklier en beschermt tegen versuikering van eiwitten en lipiden, vooral bij patiënten met diabetes. In vitro studies toonden aan dat SAC sulfoxide insulineafgifte uit bètacellen in de alvleesklier stimuleert. Hyperglykemie, een verhoogd suikergehalte in het bloed, verhoogt de glycatie van lichaamseigen eiwitten, waarna via diverse tussenstappen crosslinks tussen deze eiwitten ontstaan. De genoemde crosslinks worden advanced glycation endproducts (AGEs) genoemd. Klinisch onderzoek laat zien dat knoflooksuppletie de hoeveelheden fructosamine en geglycolyseerd hemoglobine (HbA1c) in het bloed kan verlagen [8,14,15].

Bloeddrukregulering

Supplementen met een knoflookextract kunnen effectief de bloeddruk verlagen, in het bijzonder bij mensen met een te hoge bloeddruk. Het werkingsmechanisme berust op stimulatie van het enzym stikstofoxidesynthase (NOS) in het vaatendotheel waardoor de aanmaak van het vaatverwijdende NO toeneemt. Daarnaast neemt ook een andere gasvormige boodschapperstof, waterstofsulfide (H2S) toe, dat net als NO, het gladde spierweefsel van de bloedvaatwand ontspant [16,17].

Cholesterol en atherosclerose

Knoflook beïnvloedt factoren die een bepalende rol spelen in de pathogenese en progressie van atherosclerose [18–21]. Knoflook heeft mogelijk een gunstig effect op het bloed lipidenprofiel [22]. De cholesterolverlagende effecten zijn vooral toe te schrijven aan SAC dat het enzym HMG-CoA-reductase remt; zoals aangetoond in levercellen van ratten [23–25]. Dit enzym speelt een essentiële rol bij de aanmaak van cholesterol. Allicine en SAC beschermen endotheelcellen en LDL-cholesterol tegen oxidatie en remmen zo de progressie van atherosclerose [26].

Antimicrobiële werking

Knoflook heeft een brede antimicrobiële activiteit en is effectief tegen gram-positieve en gram-negatieve bacteriën, virussen, parasieten en gisten en schimmels waaronder Candida albicans [2]. De toxineproductie en proliferatie van pathogenen wordt door knoflook tegengegaan. Allicine inactiveert enzymen van pathogene bacteriën, virussen en schimmels door te reageren met de thiolgroep (SH- of sulfhydrylgroep) van het enzym. Op deze manier wordt de DNA-RNA- en/of de eiwitsynthese en dus ook de groei van micro-organismen geremd. De antimicrobiële eigenschappen worden voornamelijk toegeschreven aan ajoeen, allicin, allyl methyl thiosulfinate, and methyl allyl thiosulfinat [27,28].

Er bestaan meer dan 35 soorten knoflook, waarvan de witte, de roze en de paarse knoflook het meest bekend zijn. Naast het eten van de verse teentjes uit het bolgewas kan knoflook worden gekookt, gebakken, gepekeld en worden gefermenteerd. Gefermenteerde, zwarte of gerijpte knoflook (aged garlic) is een uitvoerig onderzocht voedingssupplement.

Allicine en andere bestanddelen van knoflook, waaronder SAC, worden goed opgenomen door het maagdarmkanaal. Daarnaast worden knoflook verbindingen snel opgenomen door huid- en slijmvliezen. SAC wordt in de lever en nieren omgezet. Tussenstoffen (metabolieten) van knoflook zijn onder andere allicine (actief),  S-allylmercapturic acid, N-acetyl-S-allyl-L-cysteïne, diallyl disulfide (metaboliet van allicine), allyl mercaptan (een metaboliet van allicine en diallyl disulfide), allylmethylsulfide (een metaboliet van allicine en diallyldisulfide), allylmethylsulfoxide (een metaboliet van allicine en diallyldisulfide), en allylmethylsulfon (een metaboliet van allicine en diallyldisulfide). De hoogste concentraties diallyldisulfidemetabolieten zijn meetbaar 48 tot 72 uur na inname. Omzettingsproducten van allicine (vinyldithiines) zijn bij orale inname meetbaar na 15 tot 30 minuten. 

Gefermenteerde (zwarte) knoflook heeft een hoge biologische beschikbaarheid en bevat naast wateroplosbare bestanddelen zoals SAC de vetoplosbare allicine-metabolieten DAS, DADS, DATS, en diallyl tetrasulfide.

Knoflook wordt voornamelijk uitgescheiden via de urine en ontlasting, en mogelijk via gal of het darmslijmvlies. In klinisch onderzoek is de eliminatiehalfwaardetijd van N-acetyl-S-allyl-L-cysteïne ongeveer zes uur na inname van gedroogde en verse knoflook [2].

Zwavelverbindingen zijn essentieel voor een goede gezondheid. De behoefte aan knoflookverbindingen via de voeding is sterk afhankelijk van het voedingspatroon. Het is daarom moeilijk om algemeen geldende aanbevelingen te doen voor de behoefte aan knoflook.

Knoflook als supplement komt voor als extract, poeder of olie en is verkrijgbaar in verschillende farmaceutische vormen zoals tabletten en capsules. Gefermenteerde (zwarte) knoflook wordt verkregen door verse, witte knoflook bij een specifieke temperatuur en vochtigheid tot 20 maanden te laten fermenteren. Het dankt zijn naam aan de donkere kleur die ontstaat tijdens deze periode. Door het fermenteren van knoflook kan de concentratie actieve zwavelhoudende bestanddelen worden verhoogd. Gefermenteerde knoflook is rijk aan gunstige metabolieten, waaronder SAC, in stabiele vorm en met een hoge biologische beschikbaarheid [29]. Tijdens de fermentatie verliest de knoflook haar sterke geur en smaak, wat voor veel mensen een voordeel is ten opzichte van verse knoflook. Bovendien kan verse knoflook soms gastro-intestinale bijwerkingen veroorzaken. Dit is niet tot nauwelijks aan de orde bij gefermenteerde knoflook.

Allium sativum is aantoonbaar effectief bij het voorkomen van hypertensie, atherosclerose, hyperlipidemie en diabetes type 2. Ook kan het worden toegepast bij de behandeling van artritis, bacteriële- virale- en schimmel infecties en werkt ook als ondersteuning bij de spijsvertering.

Hypertensie

Suppletie met gefermenteerde (zwarte) knoflook blijkt effectief in het verlagen van de systolische en diastolische bloeddruk bij patiënten met ongecontroleerde hypertensie. Bovendien kan zwarte knoflook de arteriële stijfheid, ontstekingswaarden en andere cardiovasculaire markers verbeteren. Dit is gebleken uit talloze klinische onderzoeken die zijn samengevat in een grootschalige overzichtsstudie. De meta-analyse, waarbij 12 klinische onderzoeken met elkaar werden vergeleken en waarin in totaal 553 proefpersonen met een verhoogde bloeddruk werden opgenomen, suggereerde dat knoflooksupplementen de bloeddruk met gemiddeld 8,3 mmHg (systolisch) en 5,5 mmHg (diastolisch) verlaagden [30]. Een eerder verrichte meta-analyse op basis van 17 studies toonde aan dat de inname van knoflook voor een bloeddrukdaling van gemiddeld 3,57 mmHg (systolisch) en 3,39 mmHg (diastolisch) zorgt. De bloeddrukdaling was het sterkst bij mannen en vrouwen met een te hoge bloeddruk [31]. Ook bleek dat gefermenteerd knoflookextract goed werd verdragen en daardoor veilig kan worden ingezet bij hypertensie [31].

Atherosclerose

Capsules met gerijpte knoflook vertragen de pathogenese en de progressie van atherosclerose bij patiënten met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Dat is gebleken uit een Zweedse klinische studie waarin bijna 100 patiënten een jaar lang dagelijks vier capsules met 600 mg knoflookextract of placebo namen. In de placebogroep nam de calciumscore met 28% toe, terwijl de calciumscore in de knoflookgroep met 20% toenam [21]. Uit eerder klinisch onderzoek, verricht onder 56 hartpatiënten, die gedurende drie maanden dagelijks knoflookpoeder of placebo namen, is gebleken dat knoflook de verdikking van de slagaderwand kan voorkomen. De vaatwanddikte (intima media) van de hoofdslagader nam significant minder toe in de knoflookgroep vergeleken met de placebogroep [32].

Hyperlipidemie

Knoflook zorgt voor een afname van het totaal- en LDL-cholesterol, triglyceriden, fibrinogeen en de bloedviscositeit. Daarnaast leidt knoflook tot een toename van het gunstige HDL-cholesterol, bevordert het de afbraak van bloedstolsels (fibrinolyse) en wordt plaatjesaggregatie tegen gegaan [15,33]. De meest robuuste meta-analyse over dit onderwerp suggereert dat knoflookpreparaten, bij patiënten met hyperlipidemie, het totaal cholesterolgehalte met een gemiddelde van 15 mg/dL en LDL-cholesterol met 6 mg/dL verminderen, in vergelijking met placebo. Deze verbeteringen traden vooral op wanneer knoflook langer dan 8 weken werd ingenomen. Opgemerkt dient te worden dat niet alle studies dezelfde positieve effecten aantoonden. Triglyceridenspiegels daalden niet altijd en soms werd er slechts een kleine HDL- verhoging van 1,5 mg/dL gemeten. Of knoflook gunstig is voor de behandeling van hyperlipidemie hangt ook af van de specifieke formulering van het product [2].

Metabool syndroom

Metabool syndroom wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van te minste drie van de volgende vijf met elkaar samenhangende risicofactoren voor diabetes type 2 en hart- en vaatziekten: abdominale obesitas (buikomvang), matig verhoogde bloeddruk, laag HDL-cholesterol, verhoogd glucose en verhoogde triglyceriden. Uit klinisch onderzoek blijkt dat rauwe knoflook een gunstig effect heeft op vele van deze risicofactoren van het metabool syndroom [22,34].

Diabetes

Knoflook en/of werkzame extracten hieruit kunnen effectief worden toegepast bij de behandeling van diabetes type 2 en optredende complicaties, zoals bijvoorbeeld retinopathie. Uit een meta-analyse van negen studies met een totaal van 768 patiënten is gebleken dat knoflook suppletie de nuchtere suikerspiegel, fructosamine en Hb1Ac bij patiënten met diabetes type 2 significant verlaagt [15]. Bovendien verlaagde knoflook het totaal cholesterol, LDL en triglyceriden in het bloed, en verhoogde knoflook de HDL-cholesterol [35,36]. Patiënten met diabetes krijgen op termijn vaak met ernstige complicaties te maken. Dit wordt veroorzaakt door de glycatie van lichaamseigen eiwitten (AGEs). Knoflook en dan met name zwarte knoflook kan deze effecten tegengaan, dankzij de antiglycatieve en antioxidatieve eigenschappen. Vergeleken met verse knoflook werkt zwarte knoflook in versterkte mate tegen de vorming van AGEs. Bij een concentratie van 15 mg/mL remde verse knoflook de vorming van AGEs met 33,5%, terwijl zwarte knoflook bij een gelijke concentratie AGEs met 56,4% remde [36].

Artritis

Knoflook kan dankzij de ontstekingsremmende effecten worden toegepast bij de behandeling van reumatoïde artritis. Dit is aangetoond in een klinische studie verricht onder 70 vrouwen met reumatoïde artritis die onderverdeeld waren in twee groepen. De ene groep nam gedurende acht weken dagelijks 1000 mg knoflook en de controlegroep, kreeg een placebo. Aan het begin van de studie en na acht weken werden klinische symptomen, zoals vermoeidheid en ontstekingsmarkers, zoals C-reactief proteïne (CRP) en TNF-a gemeten. Na acht weken waren beide ontstekingsmarkers significant afgenomen bij de vrouwen die knoflook innamen, maar niet bij de vrouwen uit de placebogroep. De vrouwen die knoflook kregen, ervaarden ook minder pijn, zwelling, stijfheid van de gewrichten en vermoeidheid [37]. Een andere klinische studie verricht onder 80 postmenopauzale vrouwen met overgewicht toonde aan dat knoflooksuppletie gedurende 12 weken pijnklachten ten gevolge van gewrichtsslijtage in de knie kan verlichten. Dit effect is waarschijnlijk toe te schrijven aan een vermindering van ontstekingsbevorderende stoffen zoals adiponectine en resistine [38].

Bacteriële infecties

Verse knoflook werkt tegen Escherichia coli, methicilline resistente Staphylococcus aureus en Salmonella enteritidis. Toevoeging van knoflookbestanddelen aan levensmiddelen kan voedselvergiftiging voorkomen. Naast verse knoflook blijkt dat ruw knoflookextract antimicrobiële activiteit tegen Streptococcus mutans bezit. Dit is mogelijk effectief in de strijd tegen tandcariës [39]. Ander in vitro onderzoek suggereert dat knoflookextract antibacteriële activiteit heeft tegen verschillende stammen van mycobacteriën, waaronder Mycobacterium tuberculosis, Mycobacterium avium en Mycobacterium kansasii. Deze bacteriën worden in verband gebracht met longinfecties [2,40].

Virale infecties

Knoflook kan verkoudheden en het risico op griep voorkomen [4]. Uit klinisch onderzoek blijkt dat knoflook het risico op verkoudheid en de duur ervan vermindert. Gezonde vrijwilligers namen gedurende drie maanden een knoflooksupplement of een placebo. De knoflookgroep had 63% minder kans op het oplopen van een verkoudheid, en de verkoudheid duurde 70% korter [41]. Uit in vitro onderzoek is gebleken dat knoflookverbindingen, waaronder ajoen, allicine, allyl methyl thiosulfinaat en methyl allyl thiosulfinaat virusinfecties veroorzaakt door onder andere influenza A en B virus, herpes simplex virus type 1 en 2, menselijk rhinovirus type 2 en SARS-CoV tegengaan [28]. De werkzaamheid van knoflook tegen SARS-CoV-2 is tot nu toe nog niet onderzocht.

Schimmelinfecties

De knoflookbestanddelen allicine en ajoen werken mogelijk tegen schimmelinfecties zoals tinea-infecties. Verouderd knoflookextract en de bestanddelen ajoen en allitriduim hebben antischimmelactiviteit getoond tegen Scedosporium prolificans, een schimmelsoort die immuungecompromitteerde patiënten kan treffen. Uit in vitro onderzoek is gebleken dat verse knoflook, knoflookextract, en het geïsoleerde knoflook bestanddeel, allicine, de groei van Candida albicans tegengaan. Bij mensen werd de orale inname van 25 ml knoflookextract in verband gebracht met anticandidale activiteit in het serum tot 1 uur na inname. De antischimmelactiviteit van knoflook tegen candida-infecties is toegeschreven aan het vermogen van allicine om het gen SIR2 dat betrokken is bij de vorming van hyfen te verminderen. Knoflook kan ook de synthese van lipiden door Candida albicans remmen [2].

Leverondersteuning

Werkzame stoffen in knoflook zoals DAS, DADS en S-methyl-l-cysteïne kunnen acute en chronische leverschade veroorzaakt door ethanol (alcohol) voorkomen [42]. Gefermenteerde knoflook ondersteunde de lever bij volwassen mannen en vrouwen met milde leverschade. Koreaanse onderzoekers konden in 80 proefpersonen met een verhoogd gamma-glutamyl transpeptidase (GGT)-niveau, maar zonder ernstige leveraandoening aantonen dat de inname van gefermenteerde (zwarte) knoflook, het GGT-niveau verlaagde, terwijl GGT spiegels in de placebogroep juist toenamen. Daarnaast namen vermoeidheidsklachten in lichte mate af bij degenen die gefermenteerde knoflook innamen [43]. Klinisch onderzoek suggereert dat knoflook (allicine) driemaal daags gedurende 4 weken de loodconcentraties in het bloed bij mensen met loodvergiftiging kan verminderen [44].

Voorzichtigheid is geboden bij het adviseren van knoflook suppletie vóór en vlak na een operatie en bij het gebruik van antistollingsmedicatie (zoals warfarine, indomethacine en aspirine), omdat knoflook de bloedstolling vertraagt. Extracten van knoflook zijn gecontra-indiceerd bij een overgevoeligheid voor knoflook en bij het gebruik van proteaseremmers tegen het humaan immunodeficiëntievirus (HIV)-virus. Knoflook kan de bloedspiegel van proteaseremmers verlagen [2].

De aanbevolen dosering knoflookextract, overeenkomend met ongeveer 10 mg alliine, bedraagt 1 maal daags 1 tot 2 capsule(s). Hogere doses kunnen gedurende kortere perioden, b.v.  bij infecties, worden toegepast. Het is aan te bevelen knoflookextract tijdens of vlak na de maaltijd in te nemen.

Knoflooksuppletie is veilig. Dit is aangetoond in verschillende kort- en langlopende klinische onderzoeken die tot maximaal 7 jaar duurden. Daarbij werden geen meldingen gerapporteerd over significante toxiciteit. Lokaal gebruik van knoflook-bevattende gels en vet oplosbare knoflookextracten gedurende een periode van 3 maanden blijken veilig. Topisch aangebrachte rauwe knoflook kan ernstige huidirritatie veroorzaken [2].

Zwangerschap en lactatie

Er is onvoldoende informatie beschikbaar over de veiligheid van knoflookgebruik tijdens de zwangerschap. In klinisch onderzoek werd 800 mg knoflook dagelijks gebruikt tijdens het derde trimester van de zwangerschap zonder nadelige effecten [2].

Over het algemeen wordt de inname van knoflook goed verdragen. De meest voorkomende bijwerkingen zijn: buikpijn, lichaamsgeur, ademgeur, winderigheid, misselijkheid en allergische reacties bij gevoelige personen. Een aantal case studies rapporteerden een verhoogd risico op bloedingen (zeldzaam). Ook topisch wordt knoflook over het algemeen goed verdragen. Bijwerkingen bij topisch gebruik van verse knoflook zijn brandwonden en dermatitis (zeldzaam) [2].

Let op bij gebruik van bloedglucoseverlagende medicijnen (glimepiride, glyburide, Glynase PresTab, insuline, pioglitazon, rosiglitazone en anderen) en kruiden (agaricuspaddestoel, duivelsklauw, fenegriek, guargom, panax ginseng, Siberische ginseng en anderen); in combinatie met knoflook kan de bloedglucosespiegel versterkt dalen. Ook kunnen extracten van knoflook (hoge dosis) de werking van cholesterolverlagende medicatie (statines) versterken. Verse knoflook en verschillende knoflookextracten verlagen de bloedplaatjes aggregatie en kunnen de protrombinetijd verlengen. Men dient alert te zijn op bij inname van aspirine, clopidogrel, enoxaparine en warfarine. Ook het gebruik van visolie en bepaalde kruiden (engelwortel, kruidnagel, danshen, gember, ginkgo, rode klaver, kurkuma, vitamine E, wilg) kunnen de antitrombotische effecten versterken. Knoflook en knoflookextracten hebben bloeddrukverlagende effecten. Knoflook in combinatie met bloeddrukverlagende medicijnen (nifedipine, verapamil, diltiazem, isradipine, felodipine, amlodipine en anderen) en supplementen en kruiden (andrographis, caseïnepeptiden, kattenklauw, co-enzym Q-10, visolie, L-arginine, lycium, brandnetel, en theanine) kunnen additieve bloeddrukverlagende (hypotensieve) effecten veroorzaken. Voorzichtigheid bij gebruik van allicine is geboden bij patiënten die geneesmiddelen gebruiken die worden omgezet door CYP3A4, zoals proteaseremmers en Saquinavir. Klinisch onderzoek suggereert dat knoflookolie de activiteit van CYP2E1 kan remmen. Gebruik knoflookolie voorzichtig bij patiënten die geneesmiddelen gebruiken die door deze enzymen worden gemetaboliseerd (acetaminophen, chloorzoxazon, ethanol, theophylline en anesthetica zoals enflurane, halothane, isoflurane en methoxyflurane). Tot slot is bekend dat knoflookextract de werking van antibiotica versterkt [2].

Supplementen die naast een knoflookextract, afhankelijk van de indicatie, ingezet kunnen worden zijn onder meer omega-3 vetzuren, vitamine E, alfa-liponzuur, antioxidanten, chlorella en probiotica. Bij candidiasis en andere schimmelinfecties is caprylzuur naast een knoflookextract een goede keuze.

Knoflookpoeder (650 mg) laat als monotherapie bij een milde hypertensie (140/90 mm Hg) een significante daling zien van de systolische bloeddruk. Vitamine C als monotherapie (2 g/dag) laat geen enkel effect zien op de bloeddruk. Opmerkelijk is dat de combinatie van deze twee stoffen leidt tot een daling van zowel de systolische als de diastolische bloeddruk naar waarden van tussen 110-120 en 75-80 mm Hg [2]. Ook de vitamine B status (B6, B12 en foliumzuur) lijkt bepalend te zijn voor de bloeddruk verlagende effecten van zwarte knoflook [2].

1.           Shang A, Cao S-Y, Xu X-Y, Gan R-Y, Tang G-Y, Corke H, e.a. Bioactive Compounds and Biological Functions of Garlic (Allium sativum L.). Foods. 5 juli 2019;8(7):246.

2.           Garlic. Natural Medicines - Professional Monograph [Internet]. [geciteerd 11 december 2020]. Beschikbaar op: https://naturalmedicines.therapeuticresearch.com/databases/food,-herbs-supplements/professional.aspx?productid=300

3.           Colín-González AL, Santana RA, Silva-Islas CA, Chánez-Cárdenas ME, Santamaría A, Maldonado PD. The Antioxidant Mechanisms Underlying the Aged Garlic Extract- and S-Allylcysteine-Induced Protection. Oxidative Medicine and Cellular Longevity. 2012;2012:1–16.

4.           Percival SS. Aged Garlic Extract Modifies Human Immunity. The Journal of Nutrition. 1 februari 2016;146(2):433S-436S.

5.           Wang D, Feng Y, Liu J, Yan J, Wang M, Sasaki J, e.a. Black garlic (Allium sativum) extracts enhance the immune system. Med Aromat Plant Sci Biotechnol. 2010;1–4.

6.           Das I, Khan NS, Sooranna SR. Potent activation of nitric oxide synthase by garlic: A basis for its therapeutic applications. Current Medical Research and Opinion. januari 1995;13(5):257–63.

7.           Ried K, Toben C, Fakler P. Effect of garlic on serum lipids: an updated meta-analysis. Nutr Rev. mei 2013;71(5):282–99.

8.           Ray B, Chauhan NB, Lahiri DK. The ‘aged garlic extract:’ (AGE) and one of its active ingredients S-allyl-L-cysteine (SAC) as potential preventive and therapeutic agents for Alzheimer’s disease (AD). Curr Med Chem. 2014;18(22):3306–13.

9.           Hodges RE, Minich DM. Modulation of Metabolic Detoxification Pathways Using Foods and Food-Derived Components: A Scientific Review with Clinical Application. Journal of Nutrition and Metabolism. 2015;2015:1–23.

10.         Sharma A, Sharma V, Kansal L. Amelioration of lead-induced hepatotoxicity by Allium sativum extracts in Swiss albino mice. Libyan Journal of Medicine. januari 2010;5(1):4621.

11.         Shang A, Cao S-Y, Xu X-Y, Gan R-Y, Tang G-Y, Corke H, e.a. Bioactive Compounds and Biological Functions of Garlic (Allium sativum L.). Foods. 5 juli 2019;8(7):246.

12.         Chen Y-A, Tsai J-C, Cheng K-C, Liu K-F, Chang C-K, Hsieh C-W. Extracts of black garlic exhibits gastrointestinal motility effect. Food Research International. mei 2018;107:102–9.

13.         Chung JG, Chen GW, Wu LT, Chang HL, Lin JG, Yeh CC, e.a. Effects of Garlic Compounds Diallyl Sulfide and Diallyl Disulfide on Arylamine N-Acetyltransferase Activity in Strains of Helicobacter pylori from Peptic Ulcer Patients. Am J Chin Med. januari 1998;26(03n04):353–64.

14.         Li-qiong Hou, Yun-hui Liu, Yi-yi Zhang. Garlic Intake Lowers Fasting Blood Glucose: Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. Asia Pacific Journal of Clinical Nutrition. 1 januari 2015;24(4).

15.         Wang J, Zhang X, Lan H, Wang W. Effect of garlic supplement in the management of type 2 diabetes mellitus (T2DM): a meta-analysis of randomized controlled trials. Food & Nutrition Research. januari 2017;61(1):1377571.

16.         Ried K, Frank OR, Stocks NP. Aged garlic extract lowers blood pressure in patients with treated but uncontrolled hypertension: a randomised controlled trial. Maturitas. 2010;67(2):144–50.

17.         Ried K, Fakler P. Potential of garlic (Allium sativum) in lowering high blood pressure: mechanisms of action and clinical relevance. IBPC. december 2014;71.

18.         Ahmadi N, Nabavi V, Hajsadeghi F, Zeb I, Flores F, Ebrahimi R, e.a. Aged garlic extract with supplement is associated with increase in brown adipose, decrease in white adipose tissue and predict lack of progression in coronary atherosclerosis. International Journal of Cardiology. oktober 2013;168(3):2310–4.

19.         Campbell JH, Efendy JL, Smith NJ, Campbell GR. Molecular Basis by Which Garlic Suppresses Atherosclerosis. The Journal of Nutrition. 1 april 2001;131(3):1006S-1009S.

20.         Orekhov A, Sobenin I, Korneev N, Kirichenko T, Myasoedova V, Melnichenko A, e.a. Anti-Atherosclerotic Therapy Based on Botanicals. PRC. 1 juni 2013;8(1):56–66.

21.         Wlosinska M, Nilsson A-C, Hlebowicz J, Hauggaard A, Kjellin M, Fakhro M, e.a. The effect of aged garlic extract on the atherosclerotic process – a randomized double-blind placebo-controlled trial. BMC Complement Med Ther. december 2020;20(1):132.

22.         Ha AW, Ying T, Kim WK. The effects of black garlic ( Allium satvium ) extracts on lipid metabolism in rats fed a high fat diet. Nutr Res Pract. 2015;9(1):30.

23.         Gupta N, Porter TD. Garlic and Garlic-Derived Compounds Inhibit Human Squalene Monooxygenase. The Journal of Nutrition. 1 juni 2001;131(6):1662–7.

24.         Liu L, Yeh Y-Y. S-Alk(en)yl Cysteines of Garlic Inhibit Cholesterol Synthesis by Deactivating HMG-CoA Reductase in Cultured Rat Hepatocytes. The Journal of Nutrition. 1 juni 2002;132(6):1129–34.

25.         Matsuura H. Saponins in Garlic as Modifiers of the Risk of Cardiovascular Disease. The Journal of Nutrition. 1 april 2001;131(3):1000S-1005S.

26.         Munday JS, James KA, Fray LM, Kirkwood SW, Thompson KG. Daily supplementation with aged garlic extract, but not raw garlic, protects low density lipoprotein against in vitro oxidation. Atherosclerosis. 1999;143(2):399–404.

27.         Nakamoto M, Kunimura K, Suzuki J, Kodera Y. Antimicrobial properties of hydrophobic compounds in garlic: Allicin, vinyldithiin, ajoene and diallyl polysulfides (Review). Exp Ther Med [Internet]. 27 december 2019 [geciteerd 13 oktober 2020]; Beschikbaar op: http://www.spandidos-publications.com/10.3892/etm.2019.8388

28.         Rouf R, Uddin SJ, Sarker DK, Islam MT, Ali ES, Shilpi JA, e.a. Antiviral potential of garlic (Allium sativum) and its organosulfur compounds: A systematic update of pre-clinical and clinical data. Trends in Food Science & Technology. oktober 2020;104:219–34.

29.         Elosta A, Slevin M, Rahman K, Ahmed N. Aged garlic has more potent antiglycation and antioxidant properties compared to fresh garlic extract in vitro. Sci Rep. 2017;7:39613.

30.         Ried K. Garlic lowers blood pressure in hypertensive subjects, improves arterial stiffness and gut microbiota: A review and meta-analysis. Exp Ther Med. februari 2020;19(2):1472–8.

31.         Wang H-P, Yang J, Qin L-Q, Yang X-J. Effect of Garlic on Blood Pressure: A Meta-Analysis. J Clin Hypertens. maart 2015;17(3):223–31.

32.         Mahdavi-Roshan M, Zahedmehr A, Mohammad-Zadeh A, Sanati H-R, Shakerian F, Firouzi A, e.a. Effect of garlic powder tablet on carotid intima-media thickness in patients with coronary artery disease: A preliminary randomized controlled trial. Nutr Health. april 2013;22(2):143–55.

33.         Jain AK, Vargas R, Gotzkowsky S, McMahon FG. Can garlic reduce levels of serum lipids? A controlled clinical study. Am J Med. juni 1993;94(6):632–5.

34.         Choudhary PR, Jani RD, Sharma MS. Effect of Raw Crushed Garlic ( Allium sativum L.) on Components of Metabolic Syndrome. Journal of Dietary Supplements. 4 juli 2018;15(4):499–506.

35.         Ríos J, Francini F, Schinella G. Natural Products for the Treatment of Type 2 Diabetes Mellitus. Planta Med. 1 juli 2015;81(12/13):975–94.

36.         Sobenin IA, Nedosugova LV, Filatova LV, Balabolkin MI, Gorchakova TV, Orekhov AN. Metabolic effects of time-released garlic powder tablets in type 2 diabetes mellitus: the results of double-blinded placebo-controlled study. Acta Diabetol. maart 2008;45(1):1–6.

37.         Moosavian SP, Paknahad Z, Habibagahi Z. A randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial, evaluating the garlic supplement effects on some serum biomarkers of oxidative stress, and quality of life in women with rheumatoid arthritis. Int J Clin Pract [Internet]. juli 2020 [geciteerd 13 oktober 2020];74(7). Beschikbaar op: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/ijcp.13498

38.         Dehghani S, Alipoor E, Salimzadeh A, Yaseri M, Hosseini M, Feinle-Bisset C, e.a. The effect of a garlic supplement on the pro-inflammatory adipocytokines, resistin and tumor necrosis factor-alpha, and on pain severity, in overweight or obese women with knee osteoarthritis. Phytomedicine. september 2018;48:70–5.

39.         Koll-Klais P, Mandar R, Leibur E, Marcotte H, Hammarstrom L, Mikelsaar M. Oral lactobacilli in chronic periodontitis and periodontal health: species composition and antimicrobial activity. Oral Microbiol Immunol. december 2005;20(6):354–61.

40.         Jonkers D, Sluimer J, Stobberingh E. Effect of garlic on vancomycin-resistant enterococci. Antimicrob Agents Chemother. december 1999;43(12):3045.

41.         Josling P. Preventing the common cold with a garlic supplement: A double-blind, placebo-controlled survey. Adv Therapy. juli 2001;18(4):189–93.

42.         Guan M-J, Zhao N, Xie K-Q, Zeng T. Hepatoprotective effects of garlic against ethanol-induced liver injury: A mini-review. Food and Chemical Toxicology. januari 2018;111:467–73.

43.         Kim H-N, Kang S-G, Roh YK, Choi M-K, Song S-W. Efficacy and safety of fermented garlic extract on hepatic function in adults with elevated serum gamma-glutamyl transpeptidase levels: a double-blind, randomized, placebo-controlled trial. Eur J Nutr. augustus 2017;56(5):1993–2002.

44.         Kianoush S, Balali-Mood M, Mousavi SR, Moradi V, Sadeghi M, Dadpour B, e.a. Comparison of Therapeutic Effects of Garlic and d-Penicillamine in Patients with Chronic Occupational Lead Poisoning: GARLIC OR D-PENICILLAMINE IN LEAD POISONING. Basic Clin Pharmacol Toxicol. mei 2012;110(5):476–81.