Policosanol

Policosanol is een natuurlijk product dat effectief is gebleken in het verlagen van de cholesterolniveaus in het lichaam. Naast de gunstige effecten op het LDL-, HDL- en totaalcholesterolgehalte, vermindert policosanol ook de LDL-oxidatie, de bloedplaatjesaggregatie en de proliferatie van gladde spiercellen.

Op deze manier verbetert het de symptomen van cardiovasculaire aandoeningen. Voor veel mensen zal policosanol een veilig, natuurlijk en vaak superieur alternatief zijn voor de vaak voorgeschreven statines.

Er treden nauwelijks of geen bijwerkingen op terwijl de klinische effecten vergelijkbaar of beter zijn.

Policosanol wordt gemaakt uit de wasachtige coating van suikerriet. Chemisch gezien is het een mengsel van langketenige alcoholen. De ketenlengte varieert van 24 tot 34 koolstofatomen. De belangrijkste alcoholen in het policosanolmengsel zijn octacosanol (60-65%), hexacosanol (6-7%) en triacontanol (12%). De resterende 15% bestaat voornamelijk uit eicosanol, nonacosanol, dotriacontanol, tetratriacontanol en heptacosanol. De verhouding tussen deze componenten blijkt bij andere policosanolproducten nogal eens af te wijken. Echter, al het onderzoek is uitgevoerd met policosanol in de bovengenoemde verhoudingen. Het is belangrijk om policosanol te gebruiken die ongeveer 60-65% octacosanol bevat en uit suikerriet wordt gemaakt. Policosanol uit andere bronnen (bv. tarwekiemolie en bijenwas) of met andere percentages octacosanol blijkt veel minder werkzaam.

Dat policosanol meestal uit suikerriet wordt gemaakt, hoeft gebruik door diabetici niet in de weg te staan. Policosanol bevat geen suikers meer. Ook plantaardige oliën kunnen policosanol of octacosanol bevatten, zoals bijvoorbeeld tarwekiemolie.

Policosanol is oorspronkelijk ontwikkeld in Cuba en wordt momenteel in tientallen andere landen gebruikt, met name in Zuid-Amerika en het Caraïbisch gebied. Het meeste onderzoek naar de fysiologische werking van policosanol is uitgevoerd in Cuba, bij zowel dieren als mensen. De resultaten uit de Cubaanse studies zijn inmiddels ook door onderzoekers elders op de wereld bevestigd. De belangrijkste conclusie is dat policosanol in doseringen van 10 tot 20 mg per dag de cholesterolniveaus verlaagt, maar daarnaast ook positieve effecten heeft op tal van andere risicofactoren voor hart- en vaatziekten. Hoewel aangenomen wordt dat octacosanol voor veel van de effecten verantwoordelijk is, blijkt in vergelijkend onderzoek het policosanolmengsel toch superieur te zijn boven octacosanol alleen.

De belangrijkste effecten van policosanol zijn de volgende:

Verbetering cholesterolstofwisseling: Het precieze werkingsmechanisme van policosanol in relatie tot cholesterol is nog onbekend. Wel duidelijk is dat policosanol de cholesterolsynthese in één van de vroegste stappen van het productieproces van cholesterol remt. Statines werken door competitieve remming van het HMG-CoA-reductase-enzym in de lever. Policosanol daarentegen blijkt invloed te hebben op de expressie van het HMG-CoA-reductase en vermindert de synthese van dit enzym. Zelfs bij hoge doseringen policosanol wordt dit enzym echter nooit meer dan 50% geremd. Dit is wellicht een reden waarom policosanol zo weinig bijwerkingen heeft.
Andere mogelijke werkingsmechanismen van policosanol zijn verhoogde opname van LDL-cholesterol door de lever en verhoogde afbraak van LDL-cholesterol of remming van de opname van cholesterol en galzuren in het darmkanaal.
Remming bloedplaatjesaggregatie: Uit dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek naar het effect van policosanol op de bloedplaatjesaggregatie, blijkt dat bij patiënten die policosanol krijgen aanmerkelijk minder bloedplaatjesaggregatie optrad dan in de placebogroep. Door dit effect trad er in de groep die policosanol kreeg ook een aanmerkelijke verbetering op in de symptomen van claudicatio intermittens. Policosanol heeft (in een dosering van 20 mg per dag) een vergelijkbare of betere remming van de bloedplaatjesaggregatie tot gevolg dan 100 mg aspirine.
Het werkingsmechanisme wat betreft de bloedplaatjesaggregatie, blijkt vooral remming van de productie van ontstekingsmediatoren te zijn. Met name thromboxaan B2 wordt geremd, maar de synthese van prostacycline wordt niet beïnvloed. Omdat policosanol de bloedplaatjes minder 'plakkerig' maakt, vermindert het de neiging van bloed om te stollen.
Remming LDL-oxidatie: In vitro blijkt policosanol LDL-oxidatie tegen te gaan. Oxidatie van LDL-cholesterol is een cruciale stap in het proces van plaquevorming.
Vermindering plaquevorming: De proliferatie van gladde spiercellen is een andere belangrijke stap bij de vorming van atherosclerotische plaques. Policosanol blijkt dit proces te remmen en wel sterker dan statines dit proces kunnen remmen.

Er is een behoorlijke sterke hoeveelheid bewijs voor de toepassing van policosanol bij hart- en vaatziekten. Policosanol blijkt diverse risicofactoren voor hart- en vaatziekten gunstig te beïnvloeden, zoals het LDL- en HDL-cholesterolgehalte, de bloedplaatjesaggregatie, de LDL-oxidatie en ontsteking van de arteriewanden. Policosanol blijkt niet onder te doen voor en vaak beter te presteren dan klassieke cholesterolverlagende medicijnen, zoals statines. De conclusie is dat policosanol een veelbelovend alternatief is voor deze medicatie:

Hypercholesterolemie: In 2002 werd een grote wetenschappelijke review gepubliceerd van meer dan 60 placebogecontroleerde studies met policosanol die in totaal meer dan 3000 patiënten omvatten. Bij deze patiënten werd het totaalcholesterolgehalte met 17-21% verlaagd, het schadelijke LDL-cholesterol met 21-29% verlaagd en het goede HDL-cholesterol met 8-15% verhoogd.
In verschillende onderzoeken is het effect van policosanol vergeleken met dat van reguliere cholesterolverlagende medicatie. De resultaten zijn indrukwekkend. Uit de meeste studies blijkt zelfs dat policosanol effectiever is dan statines (onderzocht zijn o.a. simvastatine, pravastatine, lovastatine) of fibraten bij het verlagen van het LDL-cholesterol en het totaalcholesterol en het verhogen van het HDL-cholesterol. Bovendien treden bij het gebruik van statines aanmerkelijk meer bijwerkingen op.
De cholesterolverlagende werking van policosanol is ook aangetoond bij specifieke groepen als postmenopauzale vrouwen, ouderen, patiënten met leverstoornissen, patiënten met zowel diabetes als hart- en vaatziekten en ook bij gezonde proefpersonen.
Van policosanol is aangetoond dat het het schadelijke LDL-cholesterol met 25-30% verlaagt en het goede HDL-cholesterol met 15-25% verhoogt. Bovendien voorkomt policosanol de oxidatie van LDL, vermindert het de bloedplaatjesaggregatie, bevordert het de bloedcirculatie en vermindert het de ontsteking van de arteriewanden.
Conclusie: policosanol in een dosis van 10 mg per dag heeft een veel betere verandering in HDL-cholesterol tot gevolg, heeft minder bijwerkingen en wordt beter verdragen dan bijvoorbeeld lovatstatine in een dosis van 20 mg per dag. De triglyceridenniveaus worden niet beïnvloed door policosanol.
Claudicatio intermittens: In vier klinische studies zijn positieve effecten gevonden van het gebruik van policosanol bij claudicatio intermittens. In alle studies had policosanol een duidelijk significant positief effect op de loopafstand. Daarbij had policosanol een sterker effect dan triclopidine of lovastatine.
Ischemische hartziekten (o.a. angina pectoris, myocardinfarct): Bij patiënten met ischemische hartaandoeningen blijkt policosanol diverse symptomen te verbeteren. Daarbij heeft 10 mg policosanol meer effect dan 125 mg aspirine, maar gebruik van beiden heeft weer een groter effect dan alleen policosanol of aspirine.

In de aanbevolen doseringen zijn er geen contra-indicaties bekend van policosanol.

Omdat policosanol een bloedverdunnende werking heeft die te vergelijken is met aspirine, kan bij patiënten die anticoagulantia gebruiken eventueel de dosis van het medicijn worden verminderd. Dit (theoretische mogelijke) effect hoeft echter niet op te treden. In onderzoek bij patiënten die warfarine gebruiken blijkt policosanol geen extra effect te hebben op de bloedingstijd in vergelijking tot warfarine alleen.

Policosanol wordt zeer goed verdragen. Als er al bijwerkingen optreden zijn deze minimaal. In tegenstelling tot reguliere cholesterolmedicatie is geen risico op toxiciteit. In vivo zijn zelfs in doseringen van 500 mg per kilo lichaamsgewicht geen negatieve gevolgen gevonden. Dat is meer dan 600 maal hoger dan de aanbevolen therapeutische dosis. In de onderzoeken die tot nu toe met policosanol bij de mens zijn uitgevoerd, zijn zeer weinig bijwerkingen gevonden. In follow-up onderzoek met bijna 30.000 patiënten zijn geen bijwerkingen gevonden anders dan zeldzame gevallen van gewichtsverlies (0,07%), polyurie (0,07%), slapeloosheid (0,05%) en polyfagie (0,05%). Ook bij langdurige toediening blijkt policosanol veilig te zijn. Bij patiënten die meer dan twee jaar een dosis van 20-40 mg policosanol per dag namen, traden geen noemenswaardige bijwerkingen op.

Hoewel er nog geen echte interactiestudies zijn uitgevoerd, is bij een aantal langdurige studies bij mensen gebleken dat gelijktijdig gebruik van policosanol met verschillende medicijnen (o.a. calcium-antagonisten, AGE-remmers, bètablokkers, diuretica, NSAID’s, anxiolytica, antidepressiva, neuroleptica, digoxine-medicatie) geen serieuze problemen oplevert.

De adviesdosering policosanol is 10-20 mg per dag. In deze dosering blijkt policosanol het meest effectief te zijn. Niettemin blijkt ook bij doseringen van 5 mg per dag vaak al een effect waarneembaar te zijn. In doseringen boven 20 mg per dag treedt weinig additioneel effect meer op. Toch wordt bij een dosering van 40 mg per dag ook een significante vermindering van de triglyceridenwaarden gezien, die niet optreedt bij lagere doseringen.

Andere specifiek op de cholesterolstofwisseling werkende middelen zijn onder andere niacine, allium sativum extract, visolie, taurine en gamma-oryzanol. Aangezien de werkingsmechanismen van deze producten uiteenlopen, kan het resultaat een synergistisch effect zijn.

Cholesterol-lowering action of policosanol compares well to that of pravastatin and lovastatin. Cardiovasc J S Afr. 2003 May-Jun;14(3):161.
Monograph. Policosanol. Altern Med Rev. 2004 Sep;9(3):312-7.
Alcocer L, Fernandez L, Campos E, Mas R. A comparative study of policosanol Versus acipimox in patients with type II hypercholesterolemia. Int J Tissue React. 1999;21(3):85-92.
Arruzazabala ML, Molina V, Mas R, Fernandez L, Carbajal D, Valdes S, Castano G. Antiplatelet effects of policosanol (20 and 40 mg/day) in healthy volunteers and dyslipidaemic patients. Clin Exp Pharmacol Physiol. 2002 Oct;29(10):891-7.
Castano G, Mas R, Gamez R, Fernandez L, Illnait J. Effects of policosanol and ticlopidine in patients with intermittent claudication: a double-blinded pilot comparative study. Angiology. 2004 Jul-Aug;55(4):361-71.
Castano G, Menendez R, Mas R, Amor A, Fernandez JL, Gonzalez RL, Lezcay M, Alvarez E. Effects of policosanol and lovastatin on lipid profile and lipid peroxidation in patients with dyslipidemia associated with type 2 diabetes mellitus. Int J Clin Pharmacol Res. 2002;22(3-4):89-99.
Castano G, Mas R, Fernandez L, Gamez R, Illnait J. Effects of policosanol and lovastatin in patients with intermittent claudication: a double-blind comparative pilot study. Angiology. 2003 Jan;54(1):25-38.
Castano G, Mas R, Fernandez L, Illnait J, Mesa M, Alvarez E, Lezcay M. Comparison of the efficacy and tolerability of policosanol with atorvastatin in elderly patients with type II hypercholesterolaemia. Drugs Aging. 2003;20(2):153-63.
Castano G, Mas R, Fernandez JC, Fernandez L, Illnait J, Lopez E. Effects of policosanol on older patients with hypertension and type II hypercholesterolaemia. Drugs R D. 2002;3(3):159-72.
Castano G, Mas R, Fernandez L, Illnait J, Gamez R, Alvarez E. Effects of policosanol 20 versus 40 mg/day in the treatment of patients with type II hypercholesterolemia: a 6-month double-blind study. Int J Clin Pharmacol Res. 2001;21(1):43-57.
Castano G, Mas R, Fernandez JC, Illnait J, Fernandez L, Alvarez E. Effects of policosanol in older patients with type II hypercholesterolemia and high coronary risk.J Gerontol A Biol Sci Med Sci. 2001 Mar;56(3):M186-92.
Castano G, Mas Ferreiro R, Fernandez L, Gamez R, Illnait J, Fernandez C. A long-term study of policosanol in the treatment of intermittent claudication. Angiology. 2001 Feb;52(2):115-25.
Castano G, Mas R, Arruzazabala ML, Noa M, Illnait J, Fernandez JC, Molina V, Menendez A. Effects of policosanol and pravastatin on lipid profile, platelet aggregation and endothelemia in older hypercholesterolemic patients. Int J Clin Pharmacol Res. 1999;19(4):105-16.
Castano G, Mas R, Fernandez L, Fernandez JC, Illnait J, Lopez LE, Alvarez E. Effects of policosanol on postmenopausal women with type II hypercholesterolemia. Gynecol Endocrinol. 2000 Jun;14(3):187-95.
Crespo N, Illnait J, Mas R, Fernandez L, Fernandez J, Castano G. Comparative study of the efficacy and tolerability of policosanol and lovastatin in patients with hypercholesterolemia and noninsulin dependent diabetes mellitus. Int J Clin Pharmacol Res. 1999;19(4):117-27.
Gouni-Berthold I, Berthold HK. Policosanol: clinical pharmacology and therapeutic significance of a new lipid-lowering agent. Am Heart J. 2002 Feb;143(2):356-65.
Janikula M. Policosanol: a new treatment for cardiovascular disease? Altern Med Rev. 2002 Jun;7(3):203-17.
Mas R, Castano G, Illnait J, Fernandez L, Fernandez J, Aleman C, Pontigas V, Lescay M. Effects of policosanol in patients with type II hypercholesterolemia and additional coronary risk factors. Clin Pharmacol Ther. 1999 Apr;65(4):439-47.
McCarty MF. An ezetimibe-policosanol combination has the potential to be an OTC agent that could dramatically lower LDL cholesterol without side effects. Med Hypotheses. 2005;64(3):636-45.
McCarty MF. Policosanol safely down-regulates HMG-CoA reductase - potential as a component of the Esselstyn regimen. Med Hypotheses. 2002 Sep;59(3):268-79.
Mirkin A, Mas R, Martinto M, Boccanera R, Robertis A, Poudes R, Fuster A, Lastreto E, Yanez M, Irico G, McCook B, Farre A. Efficacy and tolerability of policosanol in hypercholesterolemic postmenopausal women. Int J Clin Pharmacol Res. 2001;21(1):31-41.

De belangrijkste effecten van policosanol zijn de volgende:

Indicaties