Lepidium meyenii (Maca)
-
Maca (Lepidium meyenii, Lepidium peruvianum) is een hoog in het Andesgebergte groeiend Peruviaans knolgewas [1]. Het behoort tot de knolgewassen van de familie Brassicaceae, waartoe ook koolsoorten, broccoli en paksoi behoren. Het staat ook bekend onder de naam ‘Peruviaanse ginseng’, of ‘ginseng van de Andes’. De maca is de enige eetbare plant die onder extreme weersomstandigheden en op een hoogte tussen de 3700 en 4000 meter kan overleven [2]. De wortel van de plant komt voor in drie kleuren (rood, geel en zwart) en wordt al duizenden jaren door de plaatselijke bevolking dagelijks genuttigd. De wortel is zeer voedzaam en wordt van oudsher gebruikt voor het verbeteren van energie, vruchtbaarheid, libido en menopauzale klachten.
Van oorsprong komt maca uit het hoge Andesgebergte in Peru, al wordt het steeds meer geteeld in China. Maca verwijst naar twee verschillende soorten die bekend staan ??als Lepidium meyenii en Lepidium peruvianum, en ook wel geclassificeerd worden als de wilde en gecultiveerde vorm respectievelijk [3]. Ze worden vaak als synoniem gebruikt, er bestaan echter verschillen tussen deze twee soorten [4]. Het is niet altijd duidelijk welke soort is gebruikt in wetenschappelijke onderzoeken. -
Maca wordt wel geclassificeerd als een adaptogeen [1]. Adaptogene stoffen zijn uniek ten opzichte van andere stoffen wat betreft hun vermogen om balans te brengen ten tijde van lichamelijke en geestelijke stress. Adaptogenen beïnvloeden de hypothalamus-hypofyse- bijnieras (HPA-as), de productie van cortisol en zijn belangrijk in de stressregulering [5]. Maca beïnvloedt naast de HPA-as ook andere neuro-endocriene assen, zoals de hypothalamus-hypofyse-gonaden-as (HPG-as) en de hypothalamus-hypofyse-schildklier-as (HPT-as), en mogelijk ook de darm-hersen-as [4,6,7]. Maca speelt daarmee op verschillende niveaus een belangrijke rol in de hormonale regulering.
Preklinische en klinische wetenschappelijke onderzoeken hebben daarnaast laten zien dat maca een verscheidenheid aan gunstige effecten bezit [8]. Het werkt bijvoorbeeld als antioxidant, immuunmodulator en glucoseregulator. Daarnaast heeft het ontstekingsremmende, antimicrobiële en antivirale effecten [6]. Maca werkt ook neuroprotectief en beschikt over antidepressieve eigenschappen [9]. Maca beschermt bovendien de lever en ondersteunt de ontgifting van het lichaam [10]. Het uiteindelijke effect van maca berust op de combinatie en concentratie van de verschillende inhoudsstoffen [4].
-
Vruchtbaarheid en seksueel functioneren
Van oudsher wordt maca ingezet om de vruchtbaarheid en seksueel functioneren te ondersteunen. Klinische studies bij mannen laten zien dat maca-suppletie gedurende tenminste 12 weken (in een dosering tussen 1,75-2 g/dag) de spermakwaliteit (concentratie en beweeglijkheid van spermatozoa) kan verbeteren [17–19]. Daarnaast verhoogt maca (1,5-3 g/dag gedurende 12 weken) het seksueel verlangen bij mannen, onafhankelijk van veranderingen op het gebied van stemming of serumtestosteronwaarden [20,21]. Maca lijkt ook geen effect te hebben op de serumspiegels van LH, FSH, prolactine of estradiol bij mannen [6]. Verschillende studies laten zien dat maca erectiestoornissen kan verbeteren en een positief effect heeft op het seksueel welzijn en psychologische, fysieke en sociale prestaties [22,23].
Ook vrouwen nemen maca om hun vruchtbaarheid te ondersteunen, al zijn klinische studies naar het effect ervan schaars [24]. In een studie lijkt maca (in combinatie met Vitex Agnus Castus en actief folaat) de menstruele cyclus te reguleren en ovulatie te bevorderen, echter werden deze bevindingen ook gedaan in de controlegroep op placebo [25].
Pre- en postmenopauzale klachten
Bij vrouwen focussen klinische studies met maca vooral op hormonale klachten rondom de menopauze. Maca ondersteunt de hormonale balans omdat het de neuro-endocriene assen beïnvloedt en de werking heeft van een adaptogeen. Zowel bij perimenopauzale vrouwen (41-50 jaar) als postmenopauzale vrouwen (range 45-62 jaar) is maca (2 g/dag gedurende 4 tot 9 maanden) in staat hormoonspiegels (follikelstimulerend hormoon [FSH], luteïniserend hormoon [LH], oestradiol, progesteron, acetylcholine en cholesterol) te moduleren [6]. In het merendeel van de studies bleek het te gaan om een toename in oestradiol en een afname van FSH [26–28]. Maca-suppletie (2-3,5 g/dag gedurende 12 weken tot 9 maanden) leidde tot een significante verbetering in frequentie en ernst van menopauzale klachten, waaronder opvliegers, nachtzweten, slaapproblemen, nervositeit en hartkloppingen, zoals gemeten met de Greene Climacteric Score (GCS) en de Kupperman Menopausal Index (KMI) [16,26–30]. Maca draagt ook bij aan het verminderen van symptomen zoals angst, neerslachtigheid en depressieve gevoelens bij postmenopauzale vrouwen [29,30]. Maca is daarmee belangrijk voor het behoud van mentale energie [31].
Uit verschillende studies blijkt dat maca in een hoge dosis (3 g/dag, gedurende 12 weken) zowel door antidepressiva als door de menopauze-geïnduceerde seksuele disfunctie verbetert [32,33].
Andere gezondheidsparameters
Maca wordt ook geassocieerd met een positief effect op energieniveaus, uithoudingsvermogen en kracht. Bij sporters geeft maca toename van de fysieke prestaties. Na suppletie (2 g/dag gedurende 2 weken) verbeterden de prestaties bij duurtraining [34]. Uit een recente studie blijkt dat sporters na maca suppletie (2,5 g/dag gedurende 8 weken) een aanzienlijk betere fysieke fitheid en sportprestaties vertoonden, dat werd vergezeld van minder ontstekingen en een verbeterde mitochondriale biogenese [35].
Maca verbetert verschillende gezondheidsparameters. Na suppletie (3 g/dag gedurende 12 weken), ervaarden gezonde vrijwilligers een betere kwaliteit van leven en een lagere systolische bloeddruk [36]. Vijftig procent van de deelnemers benoemde daarnaast een toename in seksueel verlangen. Maca moduleert hemoglobinespiegels en is in staat glycemie te verminderen. Personen wonend op grote hoogte (>4000 m boven zeeniveau) vertoonden daarnaast een verlaging in hemoglobinespiegels en hoogteziekte na maca-suppletie.
-
Vanwege de invloed van maca op de verschillende neuro-endocriene systemen, is terughoudendheid op zijn plaats bij hormoongevoelige aandoeningen en vormen van kanker, waaronder prostaat-, borst-, baarmoeder-, eierstokkanker, evenals endometriose en baarmoederfibromen [2].
Er is weinig bekend over de veiligheid van het gebruik van maca tijdens zwangerschap en het geven van borstvoeding. Gebruik ervan tijdens zwangerschap en borstvoeding wordt daarom afgeraden [2].
-
In Peru wordt maca al duizenden jaren in doseringen tot wel 50-100 gram (verse) macaknol per dag veilig gebruikt als voedselbron [37]. Klinische onderzoeken met maca rapporteren weinig tot geen bijwerkingen. Een paar studies benoemden zetmeelintolerantie en gastrointestinale klachten.
-
Er zijn geen interacties met andere supplementen of medicatie bekend [2].
-
De aanbevolen dosering bij gezonde volwassenen is 1500 tot 3000 mg gepulveriseerde macaknol per dag. In klinische studies is maca in doseringen van 1,5-3,5 gram per dag gebruikt gedurende 6-16 weken, meestal verdeeld in verschillende doses.
Voor een stabiel therapeutisch effect is het raadzaam voor een gestandaardiseerd extract te kiezen, bij voorkeur gestandaardiseerd op bèta-sitosterol of andere sterolen.
-
1. Gonzales GF. Ethnobiology and Ethnopharmacology of Lepidium meyenii (Maca), a Plant from the Peruvian Highlands - Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine?: eCAM 2012;2012:193496.
2. NatMed Pro - Professional Monograph - Maca 2024 - Accessed July 3, 2024.
3. Meissner HO, Mscisz A, Kedzia B, Pisulewski P, Piatkowska E. Peruvian Maca: Two Scientific Names Lepidium Meyenii Walpers and Lepidium Peruvianum Chacon – Are They Phytochemically-Synonymous? - Int J Biomed Sci 2015;11:1–15.
4. Minich DM, Ross K, Frame J, Fahoum M, Warner W, Meissner HO. Not All Maca Is Created Equal: A Review of Colors, Nutrition, Phytochemicals, and Clinical Uses - Nutrients 2024;16:530.
5. Panossian AG, Efferth T, Shikov AN, Pozharitskaya ON, Kuchta K, Mukherjee PK, et al. Evolution of the adaptogenic concept from traditional use to medical systems: Pharmacology of stress- and aging-related diseases - Med Res Rev 2021;41:630–703.
6. Ulloa Del Carpio N, Alvarado-Corella D, Quiñones-Laveriano DM, Araya-Sibaja A, Vega-Baudrit J, Monagas-Juan M, et al. Exploring the chemical and pharmacological variability of Lepidium meyenii: a comprehensive review of the effects of maca - Front Pharmacol 2024;15:1360422.
7. Hong R, Luo L, Wang L, Hu Z-L, Yin Q-R, Li M, et al. Lepidium meyenii Walp (Maca)-derived extracellular vesicles ameliorate depression by promoting 5-HT synthesis via the modulation of gut-brain axis - Imeta 2023;2.
8. Wang S, Zhu F. Chemical composition and health effects of maca (Lepidium meyenii) - Food Chem 2019;288:422–43.
9. Zhou Y, Zhu L, Li H, Xie W, Liu J, Zhang Y, et al. In vivo and in vitro neuroprotective effects of maca polysaccharide - Front Biosci (Landmark Ed) 2022;27:8.
10. Ybañez-Julca RO, Palacios J, Asunción-Alvarez D, Quispe I, Nwokocha C, Albuquerque R. Lepidium meyenii Walp (red maca) supplementation prevents acrylamide-induced oxidative stress and liver toxicity in rats: Phytochemical composition by UHPLC–Q/Orbitrap/MS/MS - 2022.
11. Esparza E, Hadzich A, Kofer W, Mithöfer A, Cosio EG. Bioactive maca (Lepidium meyenii) alkamides are a result of traditional Andean postharvest drying practices - Phytochemistry 2015;116:138–48.
12. Sun Y, Dai C, Shi S, Zheng Y, Wei W, Cai D. Composition analysis and antioxidant activity of essential oils, lipids and polysaccharides in different phenotypes of Lepidium meyenii - J Chromatogr B Analyt Technol Biomed Life Sci 2018;1099:25–33.
13. Yan S, Wei J, Chen R. Evaluation of the Biological Activity of Glucosinolates and Their Enzymolysis Products Obtained from Lepidium meyenii Walp. (Maca) - Int J Mol Sci 2022;23:14756.
14. Almukadi H, Wu H, Böhlke M, Kelley CJ, Maher TJ, Pino-Figueroa A. The macamide N-3-methoxybenzyl-linoleamide is a time-dependent fatty acid amide hydrolase (FAAH) inhibitor - Mol Neurobiol 2013;48:333–9.
15. Trautwein EA, Vermeer MA, Hiemstra H, Ras RT. LDL-Cholesterol Lowering of Plant Sterols and Stanols—Which Factors Influence Their Efficacy? - Nutrients 2018;10:1262.
16. Meissner HO, Reich-Bilinska H, Mscisz A, Kedzia B. Therapeutic Effects of Pre-Gelatinized Maca (Lepidium Peruvianum Chacon) used as a Non-Hormonal Alternative to HRT in Perimenopausal Women - Clinical Pilot Study - Int J Biomed Sci 2006;2:143–59.
17. Melnikovova I, Russo D, Fait T, Kolarova M, Tauchen J, Kushniruk N, et al. Evaluation of the effect of Lepidium meyenii Walpers in infertile patients: A randomized, double-blind, placebo-controlled trial - Phytother Res 2021;35:6359–68.
18. Gonzales GF, Córdova A, Gonzales C, Chung A, Vega K, Villena A. Lepidium meyenii (Maca) improved semen parameters in adult men - Asian J Andrology 2001;3:301–3.
19. Alcalde AM, Rabasa J. Does Lepidium meyenii (Maca) improve seminal quality? - Andrologia 2020;52.
20. Shin B-C, Lee MS, Yang EJ, Lim H-S, Ernst E. Maca (L. meyenii) for improving sexual function: a systematic review - BMC Complement Altern Med 2010;10:44.
21. Gonzales GF, Córdova A, Vega K, Chung A, Villena A, Góñez C, et al. Effect of Lepidium meyenii (MACA) on sexual desire and its absent relationship with serum testosterone levels in adult healthy men - Andrologia 2002;34:367–72.
22. Shin D, Jeon SH, Piao J, Park HJ, Tian WJ, Moon DG, et al. Efficacy and Safety of Maca (Lepidium meyenii) in Patients with Symptoms of Late-Onset Hypogonadism: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Clinical Trial - World J Mens Health 2023;41:692–700.
23. Zenico T, Cicero AFG, Valmorri L, Mercuriali M, Bercovich E. Subjective effects of Lepidium meyenii (Maca) extract on well-being and sexual performances in patients with mild erectile dysfunction: a randomised, double-blind clinical trial - Andrologia 2009;41:95–9.
24. Friedman J, Sheeder J, Lazorwitz A, Polotsky AJ. Herbal supplement use among reproductive-aged women in an academic infertility practice - F S Rep 2023;4:104–11.
25. ANTOINE E, CHIRILA S, TEODORESCU C. A Patented Blend Consisting of a Combination of Vitex agnus-castus Extract, Lepidium meyenii (Maca) Extract and Active Folate, a Nutritional Supplement for Improving Fertility in Women - Maedica (Bucur) 2019;14:274–9.
26. Meissner HO, Mscisz A, Reich-Bilinska H, Kapczynski W, Mrozikiewicz P, Bobkiewicz-Kozlowska T, et al. Hormone-Balancing Effect of Pre-Gelatinized Organic Maca (Lepidium peruvianum Chacon): (II) Physiological and Symptomatic Responses of Early-Postmenopausal Women to Standardized doses of Maca in Double Blind, Randomized, Placebo-Controlled, Multi-Centre Clinical Study - Int J Biomed Sci 2006;2:360–74.
27. Meissner HO, Mscisz A, Reich-Bilinska H, Mrozikiewicz P, Bobkiewicz-Kozlowska T, Kedzia B, et al. Hormone-Balancing Effect of Pre-Gelatinized Organic Maca (Lepidium peruvianum Chacon): (III) Clinical responses of early-postmenopausal women to Maca in double blind, randomized, Placebo-controlled, crossover configuration, outpatient study - Int J Biomed Sci 2006;2:375–94.
28. Meissner HO, Kapczynski W, Mscisz A, Lutomski J. Use of gelatinized maca (lepidium peruvianum) in early postmenopausal women - Int J Biomed Sci 2005;1:33–45.
29. Brooks NA, Wilcox G, Walker KZ, Ashton JF, Cox MB, Stojanovska L. Beneficial effects of Lepidium meyenii (Maca) on psychological symptoms and measures of sexual dysfunction in postmenopausal women are not related to estrogen or androgen content - Menopause 2008;15:1157–62.
30. Stojanovska L, Law C, Lai B, Chung T, Nelson K, Day S, et al. Maca reduces blood pressure and depression, in a pilot study in postmenopausal women - Climacteric 2015;18:69–78.
31. Nieman KM, Zhu Y, Tucker M, Koecher K. The Role of Dietary Ingredients in Mental Energy - A Scoping Review of Randomized Controlled Trials - J Am Nutr Assoc 2024;43:167–82.
32. Dording CM, Schettler PJ, Dalton ED, Parkin SR, Walker RSW, Fehling KB, et al. A double-blind placebo-controlled trial of maca root as treatment for antidepressant-induced sexual dysfunction in women - Evid Based Complement Alternat Med 2015;2015:949036.
33. Concerto C, Rodolico A, Meo V, Chiappetta D, Bonelli M, Mineo L, et al. A Systematic Review on the Effect of Nutraceuticals on Antidepressant-Induced Sexual Dysfunctions: From Basic Principles to Clinical Applications - Curr Issues Mol Biol 2022;44:3335–50.
34. Stone M, Ibarra A, Roller M, Zangara A, Stevenson E. A pilot investigation into the effect of maca supplementation on physical activity and sexual desire in sportsmen - J Ethnopharmacol 2009;126:574–6.
35. Lee E, Park M, Kim B, Kang S. Effect of Black Maca Supplementation on Inflammatory Markers and Physical Fitness in Male Elite Athletes - Nutrients 2023;15:1618.
36. Gonzales-Arimborgo C, Yupanqui I, Montero E, Alarcón-Yaquetto DE, Zevallos-Concha A, Caballero L, et al. Acceptability, Safety, and Efficacy of Oral Administration of Extracts of Black or Red Maca (Lepidium meyenii) in Adult Human Subjects: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Study - Pharmaceuticals (Basel) 2016;9:49.
37. Beharry S, Heinrich M. Is the hype around the reproductive health claims of maca (Lepidium meyenii Walp.) justified? - Journal of Ethnopharmacology 2018;211:126–70.
