Het effect van een lage vitamine B12-status op de cognitie

Een vegetarisch of veganistisch voedingspatroon is een risicofactor voor een vitamine B12-tekort [1]. Maar ook naarmate mensen ouder worden neemt de kans op een vitamine B12-tekort toe [2]. Dit wordt onder andere veroorzaakt doordat ouderen vaker problemen hebben met de opname van vitamine B12 uit de voeding. Een vitamine B12-tekort is geassocieerd met bloedarmoede, neurologische aandoeningen en een verminderde cognitieve functie.

In de Verenigde Staten worden bepaalde voedingsmiddelen verrijkt met foliumzuur, een synthetische vorm van vitamine B11 die in het lichaam moet worden omgezet in folaat. Hoge inname van deze verrijkte voedingsmiddelen, of de inname van supplementen met deze synthetische vorm van vitamine B11, kunnen ervoor zorgen dat niet-omgezet foliumzuur, ofwel ‘unmetabolized folic acid’ (UMFA), zich ophoopt in het bloed. De effecten hiervan zijn nog nauwelijks onderzocht. Het is wel bekend dat hoge vitamine B11-waardes een door een vitamine B12-tekort veroorzaakte bloedarmoede kunnen maskeren. Symptomen van een vitamine B12-tekort op de bloedaanmaak zijn vaak eerder zichtbaar dan de neurologische symptomen. Daardoor wordt er bij cognitieve klachten zonder de aanwezigheid van bloedarmoede niet altijd meteen gedacht aan een vitamine B12-tekort. Onlangs is onderzocht wat de gevolgen zijn van een hoge vitamine B11-status gecombineerd met een vitamine B12-tekort op de cognitieve functie bij ouderen. De onderzoeksresultaten zijn gepubliceerd in The American Journal of Clinical Nutrition [3].

Het onderzoek

In het onderzoek zijn de data van 2.420 ouderen (mensen ouder dan 60 jaar) die hebben deelgenomen aan het NHANES onderzoek geanalyseerd. Het NHANES onderzoek is een voortdurende cross-sectionele studie onder inwoners van de Verenigde Staten uitgevoerd door ‘Centres for Disease Control and Prevention’. De data voor deze analyse is verzameld tussen 2011-2014. Naast verschillende vitamine B11 en B12 metingen werd de cognitieve functie met een viertal verschillende testen bepaald. In deze tests werd onder andere gekeken naar het reactievermogen (waaronder de verbale vloeiendheid), aandachtsprocessen, leervermogen en (werk)geheugen.

De uitkomsten van het onderzoek

Uit het onderzoek kwam naar voren dat een lage vitamine B12-status gerelateerd was met een lagere score op twee van de cognitietests. Vervolgens werd gekeken naar de interactie tussen de vitamine B11- en de vitamine B12-status. Deze analyse liet zien dat een combinatie van een hoge vitamine B11-status met een lage vitamine B12-status geassocieerd was met een hoger risico op een lagere score op twee van de vier gebruikte cognitieve testen. Deelnemers met deze combinatie scoorden zelfs slechter dan deelnemers met een lage vitamine B12-status gecombineerd met een lage vitamine B11-status. Daarentegen bleken ouderen met een combinatie van een hoge vitamine B11-status met een normale vitamine B12-status juist beter te scoren op een van de vier cognitieve testen. De onderzoekers concludeerden dat een lage vitamine B12-status onafhankelijk of in interactie met een hoge vitamine B11-status in deze studie geassocieerd was met een slechtere cognitie bij ouderen.

Kennis in de praktijk

Als u in uw praktijk cliënten met een vegetarisch of veganistisch voedingspatroon óf cliënten ouder dan 60 jaar bijstaat, dan is het de moeite waard om bij klachten die gerelateerd zijn aan verslechterde cognitieve vermogens te denken aan een vitamine B12-tekort. Ook wanneer er geen symptomen van bloedarmoede aanwezig zijn. Maagdarmaandoeningen (zoals gastritis en coeliakie) en het gebruik van maagzuurremmers beperken daarnaast ook de vitamine B12-absorptie en kunnen daardoor de cognitieve functies negatief beïnvloeden. Ook is het aan te raden om vitamine B11 niet geïsoleerd, maar in combinatie met vitamine B12 (en eventueel andere B-vitamines) te suppleren. Om UMFA-stapeling te voorkomen  wordt geadviseerd om vitamine B11 in de folaatvorm en niet in de foliumzuurvorm (synthetisch) te gebruiken.

Referenties

• Rizzo G, Lagana AS, Rapisarda AM, La Ferrerea GM, Buscema M, Rossetti P, Nigro A, Muscia V, Valenti G, Sapia F et.al. Vitamin B12 among vegetarians: status, assessment and supplementation. 2016;8(12):767.
• Bailey RL, Carmel R, Pfeiffer CM, Cogswell ME, Osterloh JD, Sempos CT, Yetley Monitoring of vitamine B-12 nutritional status in the United States by using plasma methylmalonic acid and serum vitamin B-12. AM J Clin Nutr. 2011;94(2):552-61.
• Regan L Bailey, Shinyoung Jun, Lisa Murphy, Ralph Green, Jaime J Gahche, Johanna T Dwyer, Nancy Potischman, George P McCabe, Joshua W Miller, High folic acid or folate combined with low vitamin B-12 status: potential but inconsistent association with cognitive function in a nationally representative cross-sectional sample of US older adults participating in the NHANES, The American Journal of Clinical Nutrition, Volume 112, Issue 6, December 2020, Pages 1547–1557, https://doi.org/10.1093/ajcn/nqaa239